Παναγία Χρυσοπολίτισσα

H Παναγία Χρυσοπολίτισσα αποτελεί μια από τις σημαντικές και παλιές εκκλησίες της επαρχίας Λάρνακας και βρίσκεται μέσα στην ομώνυμη πόλη και κοντά στον αρχαιολογικό χώρο Κιτίου.

Ένα επιβλητικό οικοδόμημα στο ύψωμα που περιλάμβανε την ακρόπολη του αρχαίου βασιλείου του Κιτίου και μάλλον το δεύτερο σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο μετά τον Άγιο Λάζαρο Λάρνακας, η Παναγία Χρυσοπολίτισσα συνιστά κτίσμα του 18^ου και αρχών του 19^ου αιώνα με μεσαιωνικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Η παλιότερη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξή της είναι του 12^ου αιώνα, αλλά η σημερινή μορφή της εκκλησίας διαμορφώθηκε μετά από ανακαίνιση το 1765-1768, επί Τουρκοκρατίας και επί Μακαρίου Α΄, όταν υπέστη μια καταστροφή η οποία δεν είναι γνωστή μέχρι σήμερα.

Αν και δεν είναι σαφής η προέλευση της ονομασίας της, πιθανολογείται ότι το «Χρυσοπολίτισσα» οφείλεται στην ονομασία «Χρυσόπολις», παλιά ονομασία του αρχαίου Κιτίου που διατηρήθηκε ζωντανή μέσα από την προφορική παράδοση, δίχως γραπτές πηγές να την επιβεβαιώνουν.

Ο ναός της Παναγίας Χρυσοπολίτισσας είναι δίκλιτος, δίχωρος με ψηλό και εντυπωσιακό καμπαναριό (πιθανή κατασκευή του 19^ου αιώνα) και η οροφή του στηρίζεται σε ψηλές κολώνες που διασχίζουν το κέντρο και πιθανότατα, προέρχονται από αρχαιότερο ναό.

Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν το εικονοστάσι, ο άμβωνας, ο επισκοπικός θρόνος, η Αγία Τράπεζα και άλλα. Το εικονοστάσι της Χρυσοπολίτισσας είναι ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο του 1866, ενώ θεωρείται ένα από τα ωραιότερα στη μεγαλόνησο. Σε αυτό βρίσκονται μεγάλες και μικρές εικόνες του 16^ου–19^ου αιώνα, με σημαντικότερη την εικόνα της Παναγίας «της Ελεημονήτριας» του 15ου αιώνα. Μεταξύ των εικόνων στο ναό, περιλαμβάνονται και έργα του σημαντικού κρητικού αγιογράφου του 17^ου αιώνα Θεόδωρου Πουλάκη (1622-1692). Ο άμβωνας βρίσκεται στον τοίχο της βόρειας πλευράς και είναι και αυτός ξυλόγλυπτος και επιχρυσωμένος, όπως επίσης και ο επισκοπικός θρόνος. Σημαντική στην εκκλησία επίσης είναι μια κολυμπήθρα από λευκό μάρμαρο με ανάγλυφες παραστάσεις.

Από το 2000 μέχρι το 2005, ο ναός της Παναγίας Χρυσοπολίτισσας αναπαλαιώθηκε, αποκαλύπτοντας διάφορες αρχιτεκτονικές φάσεις παλιότερων εποχών και τοιχογραφίες που υπήρχαν στην εκκλησία κατά τον 15^ο αιώνα.

Η Παναγία Χρυσοπολίτισσα γιορτάζει στις εκάστοτε γιορτές αφιερωμένες στη Θεοτόκο.