Παναγία Στάζουσα

Η Παναγία Στάζουσα βρίσκεται 3,5 περίπου χιλιόμετρα νοτιοανατολικά των Πυργών, στο δρόμο προς την Κλαυδιά και αποτελεί μία από τις πιο όμορφες εκκλησίες της Κύπρου.

Χτισμένη στην όχθη ενός παραπόταμου του Τρέμιθου, ανάμεσα σε χαμηλή βλάστηση και σε ένα απομονωμένο περιβάλλον και ταυτόχρονα κρυμμένη από το πεδίο σκοποβολής της περιοχής, η Παναγία Στάζουσα είναι η πιο καλοδιατηρημένη φράγκικη εκκλησία στην επαρχία Λάρνακας, διακοσμημένη με πανέμορφα γοτθικά σταυροθόλια. Τους καλοκαιρινούς μήνες, το τοπίο είναι ιδιαίτερα ξερό και γυμνό, αλλά το χειμώνα και την άνοιξη η περιοχή γύρω από το μοναστήρι γεμίζει με αγριολούλουδα.

Τα χαρακτηριστικά του κτιριακού συγκροτήματος της Παναγίας Στάζουσας παραπέμπουν περισσότερο σε φρούριο ή κάστρο, λόγω και της περιόδου κατασκευής του που είναι ο 14^ος αιώνας. Στα βόρεια υπάρχουν ερείπια κελιών, στα δυτικά σώζεται η λιθόκτιστη γοτθική αψιδωτή πύλη της μονής και δύο πλήρως ανακαινισμένα κελιά από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, ενώ στο νότιο εξωτερικό τοίχο διασώζεται ένα ηλιακό ρολόι. Το γοτθικού ρυθμού μοναστήρι ανήκε σε τάγμα Λατίνων μοναχών, ενώ στο χώρο υπήρχε παλιότερο μοναστήρι των Κιστερσιανών μοναχών. Ο ναός είναι πετρόκτιστος γοτθικού ρυθμού και χωρίζεται σε δύο μέρη, στον κυρίως ναό και στο νάρθηκα. Ο κυρίως ναός είναι ένα ορθογώνιο κτίσμα με μια κύρια είσοδο.

Νοτιοανατολικά, σε κοντινή απόσταση, βρίσκεται το ξωκλήσι του Τιμίου Προδρόμου, βυζαντινού ρυθμού, που αναστηλώθηκε τα τελευταία χρόνια με προσωπική εργασία των μοναχών της Μονής Σταυροβουνίου. Δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για τη χρονολόγησή του, αλλά είναι πιθανό να κτίστηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας από τους μοναχούς του Σταυροβουνίου που κατείχαν το μετόχι της Παναγίας Στάζουσας. Μεταξύ των δύο εκκλησιών, υπάρχει το αγίασμα που αναβλύζει από το βράχο και βρέθηκε μετά από θαύμα το 1994. Μια οβίδα της Εθνικής φρουράς από το πεδίο βολής Καλού Χωριού που είναι στην περιοχή, προκάλεσε μεγάλη πυρκαγιά και έκαψε τα πάντα, εκτός από το ναό. Λίγο αργότερα, σε κάποιο σημείο ξεφύτρωσε μια ροδοδάφνη και ένας βάτος και όταν έγιναν ανασκαφές στο σημείο, βρήκαν το αγίασμα και τις σωλήνες που το οδηγούσε στον παρακείμενο εκκλησάκι του Τιμίου Προδρόμου, που ήταν θαμμένος από μεγάλη κατολίσθηση βράχων.

Σύμφωνα με την παράδοση, η σημερινή εκκλησία της Παναγίας Στάζουσας κτίστηκε με τις δαπάνες μιας Φράγκισσας αρχόντισσας, που είχε θεραπευτεί από ακατάσχετη αιμορραγία, όταν επισκέφτηκε την περιοχή και προσκύνησε τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας στον αρχικό ναό. Μια εκδοχή λοιπόν αναφέρει ότι το προσωνύμιο ως Παναγία Στάζουσα δόθηκε επειδή μέχρι και σήμερα το αγίασμα θεραπεύει τις αιμορραγίες (το αίμα που στάζει). Έτερη εκδοχή κάνει λόγο για την Παναγία που αναβλύζει ζωή και καθιερώθηκε να τιμάται την ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής.

Φαίνεται ότι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Τούρκους, έχοντας ακόμα και τη χρήση στάνης για τα ζώα. Πιθανότατα αυτή την περίοδο κάηκε η εκκλησία, που μέχρι και σήμερα παραμένει μαυρισμένη. Η επαναλειτουργία  της Παναγίας Στάζουσας έγινε το 1907, αλλά και τα επόμενα χρόνια το κτιριακό συγκρότημα της μονής υπέστη ζημιές. Το 1991-92 με πρωτοβουλία του Ηγουμένου της Μονής Σταυροβουνίου Αρχιμανδρίτη Αθανάσιου έγιναν εκτεταμένες εργασίες επιδιόρθωσης και ανακαίνισης, ενώ τότε δεντροφυτεύτηκε η περιοχή του μοναστηριού.

Η Παναγία Στάζουσα λειτουργεί την Παρασκευή της Διακαινησίμου(την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα), ενώ καμιά φορά γίνονται γάμοι και βαφτίσεις.