Νερόμυλος του Κύκκου
Ο Νερόμυλος του Κύκκου βρίσκεται στον Καλοπαναγιώτη της επαρχίας Λευκωσίας και είναι ένα από τα αξιοθέατα πολιτισμού της περιοχής.
Βρισκόμενος σε ένα καταπράσινο περιβάλλον ένα περίπου χιλιόμετρο νότια του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, ο Νερόμυλος του Κύκκου ήταν ένας από τους καλύτερους στη μεγαλόνησο και έχει κηρυχθεί αρχαίο μνημείο που έχει αποκατασταθεί από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, αποτελώντας δείγμα της προβιομηχανικής εποχής στην Κύπρο.
Όπως αναφέρει και η ονομασία του, ανήκε στην περίφημη Μονή Κύκκου, εξυπηρετώντας την ανάγκη και των κατοίκων που έφταναν εδώ από τον Καλοπαναγιώτη, τον Μουτουλλά, τον Οίκο Λευκωσίας και αλλού για να αλέσουν μόνοι τους το σιτάρι ή το κριθάρι. Στο τέλος του 19ου αιώνα, ο Νερόμυλος του Κύκκου παραχωρήθηκε από τη μονή σε ιδιώτες έναντι ενοικίου, ενώ το 1937 τελικά πουλήθηκε με τα γύρω χωράφια σε κάτοικο από τον Καλοπαναγιώτη που πλήρωνε επί 10 συνεχή χρόνια για την εξόφλησή του. Το 1953 το εμβληματικό αυτό οικοδόμημα σταμάτησε οριστικά τη λειτουργία του
Το εντυπωσιακό κτίσμα που δέχεται πολλούς επισκέπτες ετησίως και άλεθε 450 κιλά σιτάρι την ώρα, αποτελεί ουσιαστικά ένα σύμπλεγμα κτιρίων που χρησιμοποιούνταν για το άλεσμα με το νερό που ερχόταν από το ποτάμι. Πιο συγκεκριμένα, σήμερα σε άριστη κατάσταση σώζονται η καμάρα που περνούσε το αυλάκι που μετέφερε το νερό, ο «ανάολος», ο ψηλός πύργος από όπου το νερό έπεφτε με δύναμη στο χαμηλότερο σημείο του μύλου, καθώς και το σπίτι με τις βαριές μυλόπετρες, τους άξονες και τους πάγκους. Δίπλα από το συγκεκριμένο σπίτι, συναντάται ένα οίκημα που χρησίμευε ως χώρος ξεκούρασης για αυτούς που έρχονταν από μακρινές περιοχές και χώρος στάθμευσης για τα μουλάρια και τα γαϊδούρια τους.
Χαρακτηριστικό του Νερόμυλου του Κύκκου είναι μια τετράγωνη ασπρόπετρα με σταυρό, επιγραφή και ανάγλυφο προσωπείο πάνω από το κλειδί της καμάρας στη νότια πλευρά του μύλου, που μάλλον είχε τη χρησιμότητα να προστατεύει από το κακό.
