Μουσείο Ληνού Λάνιας

Το Μουσείο Ληνού Λάνιας στην Κύπρο βρίσκεται εντός του ομώνυμου οικισμού της επαρχίας Λεμεσού και θεωρείται το αρχαιότερο πατητήρι σταφυλιών στη μεγαλόνησο.

Ένας παλιός και παραδοσιακός χώρος πολύ κοντά στην Παναγία Χρυσολανίτισσα διατηρημένος από τις παλιές εποχές όπου οι κάτοικοι παρήγαγαν το κρασί, το Μουσείο Ληνού Λάνιας χτίστηκε από τον Χριστοφή Μεράμου το 1822 και ιδιοκτήτης του ήταν ο Γιώργος Παπαγεωργίου. Αφού  απαλλοτριώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, σήμερα ανήκει στην κοινότητα.

Το μουσείο, κρατώντας τα δομικά υλικά του ληνού,  ζωντανεύει τον τρόπο παραγωγής της κουμανταρίας, του βασιλιά του κρασιών. Το παμπάλαιο οινοποιείο επεξηγεί τη διαδικασία παραγωγής του περίφημου κρασιού και είναι ένα από τα ζωντανά μουσεία της Κύπρου.

Πάνω στο δώμα και σε φύλλα αμπελώνων, άπλωναν τα μαύρα σταφύλια, ώστε να επιτευχθεί η εξάτμιση μεγάλης ποσότητας νερού και ταυτόχρονα να επιτευχθεί αυξημένη γλυκύτητα. Στον κατάλληλο χρόνο, τα σταφιδωμένα σταφύλια ρίχνονταν από την ανατολική τρύπα της οροφής στο Τζιάθι, το χώρο που απλώνονταν τα σταφύλια, συσσωρευόμενα μετά το μάτσισμα κάτω από τον διπλό μοχλό (μουκλόν) και καλυπτόμενα από βαριές δρύινες σανίδες.

Στο μέσο σχεδόν του Μουσείο Ληνού Λάνιας, βρίσκεται ένα λιθάρι κυκλικής όψης, στο κέντρο του οποίου στερεώνεται σπειροειδής κοχλίας (αδράχτιν) που περιφέρεται εντός του αιωρούμενου άκρου του μοχλού. Διά της περιφοράς της χειρολαβής στη βάση του κοχλία, ανυψώνεται το βάρος του μοχλού και αυτός κατέρχεται με μεγάλη προσοχή πάνω στις σανίδες, πιέζοντας τα σταφύλια. Ο μούστος που δημιουργείται, εισέρχεται μέσω της οινοροής στην αποδοχή, το πιθάρι που βρίσκεται μέσα στο έδαφος και από εκεί μεταφέρεται στα άδεια πιθάρια για να συμπληρωθεί η ζύμωση. Στη συνέχεια ακολουθεί η μετάγγιση που θα συντελέσει στην καθαριότητα της κουμανταρίας.

Το Μουσείο Ληνού Λάνιας είναι ανοιχτό καθημερινά μέχρι το βράδυ και είναι ο μοναδικός ληνός που διασώθηκε από τους 17 που υπήρχαν στην κοινότητα.