Μένοικο

Το Μένοικο είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας κι απέχει περίπου 33 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της ομώνυμης πρωτεύουσας της Κύπρου, 80 χιλιόμετρα από τη Λεμεσό, 75 χιλιόμετρα από τη Λάρνακα, και 120 χιλιόμετρα από την Πάφο.

Την περίοδο της Φραγκοκρατίας την περιοχή Ακακίου και Μενοίκου κατείχε ένας Φράγκος ευγενής ο οποίος είχε δύο γιούς, μοίρασε το φέουδό του στα δύο και έτσι δημιουργήθηκαν τα δύο χωριά.

Χτισμένο σε υψόμετρο περίπου 250 μέτρων πάνω σ’ ένα λεκανοπέδιο που διασχίζεται από τον ποταμό Σερράχη, βορειοανατολικά είναι κατάφυτο με ελιές, ενώ στα νοτιοδυτικά του ξεδιπλώνεται ένας μεγάλος κάμπος. Το Μένοικο χωρίζεται σε δύο γειτονιές, στο ύψωμα «Τράχωνας» συναντά κανείς τα νεόκτιστα σπίτια και κατηφορίζοντας βλέπει ένα γεφύρι που ενώνει τις δύο πλευρές του χωριού και τον παλιό οικισμό με τα πλινθόκτιστα σπίτια και τις μεγάλες τους αυλές.

Οι απόψεις διίστανται για τον αν το Μένοικο γράφεται με «ι» ή «οι» μέχρι και σήμερα. Η επικρατέστερη εκδοχή της προέλευσης του ονόματος του χωριού πάντως συνδέεται τον μυθικό Μενοικέα, τον γιο του βασιλιά των Θηβών Κρέοντα που είχε εγκατασταθεί στην περιοχή κατά τις μετακινήσεις των ελληνικών φυλών προς τα νοτιανατολικά. Η παράδοση από την άλλη υποστηρίζει ότι κατά το παρελθόν, ο ποταμός παρέσυρε όλα τα σπίτια εκτός από ένα (κι έμεινε ένας μόνο οίκος), ενώ η πιο σύγχρονη εξήγηση προκύπτει από τη σύνθεση των λέξεων «μένω» και «οίκος».

Tο Μένοικο πρωτοκατοικήθηκε ήδη από τον 6^ο αιώνα π.Χ., γεγονός που υποστηρίζεται από ευρήματα ανασκαφών που έφεραν στο φως ένα μικρό αγροτικό ιερό αφιερωμένο στο θεό Βάαλ – Άμμωνα, τον πανάρχαιο κυπριακό θεό των βοσκών και των γεωργών, συνεπώς στην περιοχή πιθανώς να υπήρχαν μικροί οικισμοί κτηνοτρόφων. Επί Φραγκοκρατίας ο οικισμός ήταν φέουδο του Nτομένικο ντε Γιβλέτ της Λευκωσίας, ο οποίος και διατηρούσε έπαυλη στο χωριό, ενώ στα χρόνια της Τουρκοκρατίας εγκαταστάθηκαν εκεί αρκετοί Οθωμανοί που εκμεταλευόντουσαν τα καλύτερα κτήματα.

Στον πυρήνα του χωριού και στολίδι του Μενοίκου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Κυπριανού, χτισμένη από το βασιλιά Πέτρο το 14^ο  αιώνα, η οποία αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Κύπρου και δέχεται πλήθος επισκεπτών από το εξωτερικό. Εξού και κάθε χρόνο τον Οκτώβριο διοργανώνονται 2 πανηγύρια προς τιμήν του, ένα για τους Κύπριους κι ένα για  τους παλιοημερολογίτες που κατακλύζουν τον οικισμό. Εκεί μπορεί κανείς να προσκυνήσει τα λείψανα των Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης, αλλά και τη θαυματουργή εικόνα του Αγίου Κυπριανού που λέγεται ότι ξορκίζει τα μάγια και τις σατανικές ενέργειες. Επιπλέον, στο χωριό ο επισκέπτης μπορεί να δει το ξωκλήσι της Παναγίας Μάνας των Παίδων, που είναι χτισμένη από το 1864 πάνω σε μια σπηλιά (βορειοανατολικά της κοινότητας), εκεί που η παράδοση θέλει να έχουν χαθεί δύο βασιλόπουλα. Ο συγκεκριμένος ναός θεωρείται θαυματουργός για τα άρρωστα παιδιά και πολλές μανάδες έχουν αφήσει κρεμασμένα αφιέρωματα στα γύρω δέντρα και τους θάμνους. Επίσης, μπορεί κανείς να επισκεφτεί τον μικρό ναό του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, του 16^ου αιώνα, καθώς και το ξωκλήσι των Αγίων των ζευγαριών, του Αγίου Ανδρονίκου και Αθανασίας (ανατολικά της κοινότητας), του 1523 μ.Χ., στο οποίο και μόνασε ο Άγιος Ανδρόνικος με τη γυναίκα του.

Στην περιοχή του Μενοίκου υπάρχουν και τα ερείπια των παλιών νερόμυλων, που όταν λειτουργούσαν άλεθαν σιτάρι και κριθάρι. Εκεί λειτουργεί το αναπαλαιωμένο δημοτικό σχολείο, το οποίο κι αποτελεί αξιοθέατο του χωριού, ενώ στα σκαριά βρίσκονται σχέδια για δημιουργία μεγάλου εστιατορίου και καταλυμάτων για την καλύτερη εξυπηρέτηση των τουριστών.