Άγιος Βαρνάβας και Ιλαρίωνας

Η εκκλησία των Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνα βρίσκεται στον οικισμό της Περιστερώνας Μόρφου στην επαρχία Λευκωσίας της Κύπρου.

Χτισμένος στη δυτική όχθη του παραπόταμου του Σερράχη ο ναός του Άγιου Βαρνάβα και Ιλαρίωνα συναντάται στον κάμπο της Μεσαορίας. Οι δύο Άγιοι κατάγονταν από την Καππαδοκία, κι υπήρξαν αρχικά ανώτεροι αξιωματικοί του βυζαντινού στρατού. Στη συνέχεια έγιναν μοναχοί και αγιοποιήθηκαν στη Μικρά Ασία. Τα λείψανά τους μεταφέρθηκαν στη γεωγραφική περιφέρεια της Σολέας, και τελικά κατέληξαν στο σημερινό οικισμό της Περιστερώνας Μόρφου.
Ο Άγιος Βαρνάβας και Ιλαρίωνας όπως κι η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στο χωριό Γεροσκήπου της Πάφου, αποτελούν τους μοναδικούς  πεντάτρουλους ναούς της Κύπρου, με την πρώτη να εμφανίζει όμως επιμελέστερη τοιχοδομία παρόμοια με αυτή ναών της σχολής της Κωνσταντινουπόλεως.

Χρονολογούμενος πίσω στα τέλη του 11^ου με αρχές του 12^ου αιώνα ο Άγιος Βαρνάβας και Ιλαρίωνας φαίνεται ν΄ αντικατέστησε παλιότερο ναό, που ήταν τρίκλιτος καμαροσκέπαστος βασιλικής μορφής. Γεγονός που αποδείχτηκε κι από την αρχαιολογική σκαπάνη, το 1959. Ο εσωτερικός διάκοσμος της αναστηλωμένης εκκλησίας φέρει δείγματα τοιχογραφιών του 15^ου και του 16^ου αιώνα, υποδηλώνοντας ότι ο ναός ήταν αρχικά αγιογραφημένος ολόκληρος. Σήμερα σώζονται το τμήμα του βόρειου τοίχου του αρχικού ναού, τα βημόθυρα του εικονοστασίου (16^ος  αιώνας), καθώς επίσης στο νάρθηκα έχουν βρεθεί και μερικά γύψινα τεμάχια τέμπλου της Μέσης Βυζαντινής περιόδου.

Για να επισκεφτεί κανείς σήμερα το ναό του Άγιου Βαρνάβα και Ιλαρίωνα θα πρέπει να ζητήσει το κλειδί από το καφενείο της περιοχής. Τέλος, η εκκλησία γιορτάζει μεγαλοπρεπώς κάθε  21 του Οκτωβρίου, οπότε και διοργανώνεται πανηγύρι και λιτανεύεται η εικόνα των Αγίων.