Άγιος Κόνωνας Ακάμα
Ο Άγιος Κόνωνας Ακάμα βρίσκεται στην ενδοχώρα της ομώνυμης χερσονήσου της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο, και είναι προσβάσιμος μόνο με τα πόδια ή τη χρήση οχήματος 4χ4.
Στην ευρύτερη περιοχή του εκδρομικού χώρου «Σμιγιές» (απ’ όπου και περνά το ομώνυμο μονοπάτι της φύσης), συναντάται το ερημωμένο και άσημο ναΰδριο του Αγίου Κόνωνα Ακάμα, που διοικητικά υπάγεται στην κοινότητα της Δρούσιας.
Η ιστορία του Αγίου Κόνωνα Ακάμα είναι σπουδαία και φυσικά συνδέεται με τον προσωπικό βίο του Οσίου. Ο Άγιος Κόνωνας, εγκατέλειψε τα κοινά κι απομονώθηκε στην απέραντη χερσόνησο της Κύπρου, στο σημείο όπου λίγο αργότερα ίδρυσε ένα μοναστήρι με λιγοστούς μοναχούς. Στη συνέχεια, η συγκεκριμένη μονή προσέφερε δωμάτια περίθαλψης αρρώστων, και τελικά δημιουργήθηκε ένα υποτυπώδες νοσοκομείο και γηροκομείο, το οποίο και ήταν το πρώτο νοσοκομείο που λειτούργησε στο νησί, το Πτώχειο (πτωχοκομείο). Το ίδρυμα αυτό συνέχισε την προσφορά του για πολλά έτη, ακόμη και μετά το θάνατο του Οσίου.
Ο ναός του Αγίου Κόνωνα Ακάμα κουρνιάζει ανάμεσα σε ενδημικές κυπριακές τουλίπες κι αποτελεί ένα ορθογώνιο καμαροσκεπές κτίσμα, που εφάπτεται στη βόρεια πλευρά του με φυσική σπηλιά. Στη δυτική πλευρά, και χαμηλότερα από το έδαφος, βρίσκεται η είσοδος της μικρής αυτής εκκλησίας, η οποία κι οδηγεί σε θάλαμο, καθώς επίσης υπάρχει και μια δεύτερη είσοδος, στα ανατολικά. Η σπηλιά του ξωκλησιού, που συνδέονταν παλιότερα με την εκκλησία, φέρει δυο λαξευτές εσοχές στο ανατολικό της άκρο, κάτι που υποδηλώνει τη χρήση του χώρου ως ασκητήριο ή και ως τάφο. Στο εσωτερικό του, ο επισκέπτης θα δει αρκετές διαβρωμένες τοιχογραφίες με σταυρούς, πιθανόν μεταγενέστερης προσθήκης, ενώ στην οροφή και γενικά στα ψηλότερα σημεία των επιφανειών των τοίχων, ο ναός διακοσμείται με βυζαντινές τοιχογραφίες έξι Αγίων. Περίπου 15 μέτρα δυτικά της εκκλησίας βρίσκεται και το αγίασμα του Αγίου Κόνωνα.
Στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου, στην λεγόμενη Θεοράκεια τοποθεσία, κρύβονται πολλά σπήλαια και λαξευμένοι απότομοι βράχοι, που άλλοτε χρησίμευαν ως κελιά των μοναχών που ζούσαν στην περιοχή. Έτσι κι ανατολικά του Άγιου Κόνωνα Ακάμα, υπάρχει ένα σπήλαιο που φημολογείται ότι ήταν το ασκητήριο του Κύπριου αυτού Οσίου. Στην ευρύτερη περιοχή πάντως, έχουν βρεθεί τα ερείπια βυζαντινού πιθανότατα οικισμού, ενώ γύρω στη δεκαετία του 1990 ανασκάφηκε και μια παλαιοχριστιανική βασιλική του 6ου αιώνα. Σε απόσταση περίπου 300 μέτρων βορειοδυτικά της εκκλησίας, συναντάται και ο μεσαιωνικός ναός του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται υπό την προστασία του Τμήματος Αρχαιοτήτων.
Ο τόπος όμως αυτός, πλούσιος σε ιστορία και πολιτισμό, εκτός από τον Άγιο Κόνωνα Ακάμα, έχει ακόμα πολλά ν’ αποκαλύψει στους τολμηρότερους από τους εξερευνητές. Στην απέραντη αυτή χερσόνησο, εντοπίζονται διασκορπισμένα πολλά ακόμη ερειπωμένα ξωκλήσια, που εγκαταλείφθηκαν με τις αραβικές επιδρομές. Της Αγίας Παρασκευής (ανατολικά της τοποθεσίας Σμιγιές), δυτικότερα μία εκκλησιούλα αφιερωμένη στην Παναγία, και τέλος, το ξωκλήσι του Αγίου Μηνά Ακάμα, δυτικά του Νέου Χωριού Πάφου.
Ο Όσιος Κόνωνας μάλλον ήταν ένας από τους Κύπριους Αγίους, ο οποίος τον 4ο αιώνα, υπήρξε ένας εκ των ερημιτών του Ακάμα. Σύμφωνα με την παράδοση, γεννήθηκε, μεγάλωσε και ασκήτευσε στην περιοχή δυτικά της Μεγαλονήσου, και τελικά πέθανε σε βαθιά γηρατειά. Οι ντόπιοι υποστηρίζουν οι έκτοτε έχουν γίνει πολλά θαύματα, και πιστεύουν ακόμη ότι ο Άγιος τους θεραπεύει από τις διάφορες ασθένειες. Σήμερα, τα λείψανα του Αγίου Κόνωνα φυλάσσονται στη Μονή Κύκκου και Μονή Μαχαιρά, καθώς επίσης έχουν χτιστεί πολλοί ναοί προς τιμήν του, όπως στην Χούλου και το χωριό Κισσόνεργα, όπου και γιορτάζουν τον Άγιο κάθε χρόνο στις 5 Μαρτίου.
