Αγία Αικατερίνη Κλαυδιάς
Η Αγία Αικατερίνη Κλαυδιάς είναι μια από τις εκκλησίες της Κύπρου που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και βρίσκεται στο κέντρο του ομώνυμου χωριού της επαρχίας Λάρνακας.
Με μεγάλη ιστορία που χάνεται στους αιώνες και υποδεικνύοντας τα δεινά που πέρασε ο τόπος, αλλάζοντας ανά περιόδους ονομασία και Θεό, η Αγία Αικατερίνη Κλαυδιάς είναι ένα πετρόχτιστο οικοδόμημα βυζαντινού ρυθμού και οικοδομήθηκε το 14ο αιώνα. Η μονόκλιτη καμαροσκέπαστη εκκλησία είναι εγγεγραμμένη ως τζαμί στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco και εικάζεται ότι ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Μάμα, ή την Αγία Μαρίνα και πιο πιθανά στην Αγία Αικατερίνη, καθώς δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία.
Η μορφή της καμάρας και των τόξων οδηγούν τους αναλυτές να την κατατάσσουν στη Μέση Βυζαντινή περίοδο, αλλά η μορφή των θυρών και των τυφλών τόξων πάνω από αυτές, την κατατάσσει στο 16ο αιώνα.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το 1570, ο χριστιανικός ναός της Αγίας Αικατερίνης Κλαυδιάς μετατράπηκε σε τζαμί. Τότε, πολλοί Χριστιανοί κάτοικοι είχαν αρχίσει να μετοικούν σε άλλα χωριά για περισσότερη ασφάλεια.
Οι εργασίες αποκατάστασης που έγιναν στην εκκλησία από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, έφεραν στο φως αποδείξεις για την πραγματική χριστιανική ταυτότητα του ναού. Σε κρύπτες βρέθηκαν πολλά πειστήρια, όπως ένα παμπάλαιο Ευαγγέλιο από πάπυρο και δέρμα και αποκαλύφθηκαν πολλές τοιχογραφίες που υπήρχαν στο ναό και την οροφή. Πάνω από τη δυτική είσοδο της Αγίας Αικατερίνης Κλαυδιάς υπάρχει μια τοιχογραφία σε εσοχή και παριστάνει ένα λιοντάρι που κρατά ένα ανοικτό Ευαγγέλιο με τη φράση «Αρχή Ευαγγελίου Ιησού Χριστού». Το λιοντάρι είναι το σύμβολο του ευαγγελιστή Μάρκου και η φράση αυτή είναι η πρώτη φράση του Α΄ κεφαλαίου του κατά Μάρκον Ευαγγελίου.
Οι Τούρκοι στην προσπάθειά τους να «αποχριστιανικοποιήσουν» το κτίσμα, κάλυψαν αυτές τις αγιογραφίες με σοβά και προέκτειναν το ναό, προσθέτοντας στα βόρεια ένα χώρο υποδοχής όπου συνήθιζαν να αφήνουν τα παπούτσια τους. Η προέκταση είναι εξίσου πετρόκτιστη με τον ίδιο τρόπο όπως η αρχική, αλλά διαφέρει ελαφρώς η πέτρα, κάτι που δείχνει εμφανώς μέχρι πού εκτεινόταν το αρχικό κτίσμα.
Αριστερά της πόρτας, η οποία δεν υπήρχε στον αρχικό ναό αλλά την άνοιξαν οι Τούρκοι όταν προέκτειναν την εκκλησία, υπάρχει κάτι σαν άμβωνας, από όπου ο Χότζας απευθυνόταν προς τους μουσουλμάνους πιστούς.
Στο δάπεδο είχαν κάνει επιχωμάτωση, ψηλώνοντάς το κατά 30 εκατοστά, ώστε να βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με το πάτωμα της βόρειας επέκτασης που έχτισαν και πιθανόν για να αποφύγουν την υγρασία που ξεκολλούσε το σοβά. Με την επαναφορά του δαπέδου στην αρχική μορφή, φάνηκαν κι άλλες τοιχογραφίες, κατεστραμμένες από την υγρασία, ενώ μέσα στην επίχωση, βρέθηκαν μακρόστενα κομμάτια μαρμάρου που αποδίδονται στην Αγία Τράπεζα.
Σε ένα από τα δύο τόξα στήριξης της ημικυκλικής καμάρας εικονίζεται σε πολύ καλή κατάσταση ο Άγιος Βάκχος και στο δυτικό τοίχο του ναού, υπήρχε μεγάλη τοιχογραφία της Σταύρωσης του Κυρίου, με το κεφάλι του Χριστού να λείπει, αφού στο σημείο εκείνο οι Τούρκοι άνοιξαν στρογγυλό παράθυρο. Μια θολωτή εσοχή στο νότιο μέρος φιλοξενεί μια ακόμα αγιογραφία, που λόγω της θέσης της, διατηρήθηκε ακέραια και παριστάνει το σταυρό του Κυρίου. Αντίστοιχη εσοχή υπάρχει και στα αριστερά με αγιογραφία που αναπαριστά το Χριστό γυμνό με αγκάθινο στεφάνι.
Τέλος, στον τοίχο της βόρειας εισόδου της Αγίας Αικατερίνης Κλαυδιάς διακρίνονται χαράγματα καραβιών, που έκαναν ναυτικοί ως τάματα, ενώ έξω από την εκκλησία υπάρχει πετρόκτιστη περίφραξη και ένα πηγάδι.
