Χόλη

Η Χόλη βρίσκεται νότια της Πόλης Χρυσοχούς και σε απόσταση περίπου 8 χιλιόμετρα απ’ αυτή, ενώ απέχει περίπου 30  χιλιόμετρα βόρεια από την Πάφο στην ομώνυμη επαρχία της Κύπρου.

Αποτελώντας ένα από τα μικρά παραδοσιακά χωριά της Μεγαλονήσου, τη Χόλη διαπερνά ο ποταμός που ρέει από τον Σταυρό της Ψώκας (δάσος Πάφου), οριοθετώντας τα σύνορα του οικισμού. Στην περιοχή ευδοκιμεί η καλλιέργεια σιτηρών, νομευτικών φυτών, οσπρίων, καπνού, εσπεριδοειδών, και αμπελιών, κατάλληλων για την παραγωγή οίνου, καθώς επίσης η ελαιοκαλλιέργεια αποτελεί μία από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων της κοινότητας. Τα τελευταία χρόνια εκεί έχει δημιουργηθεί και μια κτηνοτροφική βάση. Εναλλακτική ασχολία των λιγοστών κατοίκων της Χόλης, αποτελεί εδώ και δεκαετίες η καλαθοπλεκτική. Μάλιστα, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τους ντόπιους καλαθάδες από κοντά στο παραδοσιακό καφενείο της κοινότητας.

Παρά το γεγονός ότι οι απογραφές για τη Χόλη ή Coli αρχίζουν περί τα τέλη του 19^ου αιώνα, ο οικισμός , όπως μαρτυρούν τα εκκλησιαστικά μνημεία της περιοχής, πιθανώς να ιδρύθηκε κατά το Μεσαίωνα, ενώ η προέλευση του ονόματος του χωριού επιδέχεται πολλές και διαφορετικές εκδοχές. Αφενώς κάποιοι συνδέουν την ονομασία του χωριού με το επώνυμο παλαιότερου φεουδάρχη της περιοχής, κι αφετέρου μερικοί από τους ντόπιους υποστηρίζουν ότι εκεί υπήρχε κάποιο θρησκευτικό ίδρυμα με την ίδια ονομασία. Επιπρόσθετα, υπάρχει και η εκδοχή ότι η Χόλη, μαζί με τον οικισμό Σκούλλη, δανείστηκαν κατά τους Άγγλους τ’ ονόματά τους από τη φράση Holy School, (δηλαδή το Άγιο Σχολείο).

Το συγκεκριμένο παφίτικο χωριό περιλαμβάνει μια σειρά από εκκλησιαστικά μνημεία, των μεσαιωνικών χρόνων. Αναλυτικότερα, στη νότια πλευρά της Χόλης αναβλύζει το θαυτουργό για τις δερματοπάθειες αγίασμα της Αγίας Ελένης, καθώς επίσης εκεί βρίσκονται και τα εγκαταλελειμμένα ξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Μαρίνας (οικοδομημένα αρχικά πάνω σε θεμέλια αρχαίου βωμού), στα οποία η πρόσβαση γίνεται πιο εύκολα μέσω του καινούριου δρόμου που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια. Τέλος, στην κοινότητα υπάρχει και το ξωκλήσι του Αγίου Αρίστου, (βόρεια του οικισμού), στο οποίο και διέμεναν παλιότερα μερικοί μοναχοί από το Όρος Σινά. Η καμαροσκέπαστη εκκλησία του 16^ου αιώνα, της Παναγίας της Ελεούσας ξεπροβάλλει στο νοτιοανατολικό άκρο της κοινότητας, στην οποία και σώζονται υπολείμματα τοιχογραφιών της Υπαπαντής και της Βάπτισης, καθώς επίσης και η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Χόλης, του 15^ου αιώνα, που αποτελεί μία από τις σπουδαιότερες εκκλησίες της περιοχής, τόσο για την αρχιτεκτονική, όσο και για τον εσωτερικό της διάκοσμο.

Στη Χόλη δεν υπάρχουν καταλύματα και δε λειτουργούν εστιατόρια, αλλά ο οικισμός βρίσκεται περίπου 2 χιλιόμετρα νότια από το Γουδί, και η Σκούλλη, που αποτελεί γέφυρα επικοινωνίας της κοινότητας με την κεντρική οδική αρτηρία,  Πάφου-Πόλη Χρυσοχούς, συναντάται μόλις 1,5 χιλιόμετρο βορειοανατολικά της κοινότητας.