Βράχοι των Χασαμπουλιών
Οι Βράχοι των Χασαμπουλιών είναι ένα από τα πολλά αξιοθέατα φύσης που συναντά ο επισκέπτης της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο.
Ένα εντυπωσιακό φυσικό τοπίο με υπερμεγέθεις ογκόλιθους ανακρυσταλλωμένου ασβεστόλιθου κοραλλιογενούς προέλευσης που δεσπόζουν στη μέση του δρόμου και περιστοιχισμένο από πυκνή άγρια βλάστηση, οι βράχοι (ή αλλιώς και πέτρα χασαμπουλιών ή «Κουρτελόροτσος»), συναντώνται στη διαδρομή λίγο μετά τα Κούκλια, μέσω του παλιού οδικού δικτύου που ενώνει τα Μαμώνια με τον Άγιο Γεώργιο Πάφου, την Τραχυπέδουλα και το Κιδάσι.
Ένας ζωντανός θρύλος που επιβιώνει μέχρι σήμερα και αποτέλεσε φόβητρο για τους κατοίκους και τους περαστικούς τα χρόνια της Αγγλοκρατίας στην Κύπρο, τα Χασαμπουλιά ήταν μια οικογένεια Τουρκοκυπρίων που κατάγονταν από την Επισκοπή Λεμεσού και κατά τη διάρκεια της βρετανικής κατοχής, μετοίκησαν στα Μαμώνια. Η οικογένεια είχε τρία αγόρια και ένα κορίτσι και το όνομά τους προήλθε από την συνένωση του ονόματος του μεγαλύτερου αδελφού μαζί με το επίθετό τους (Χασάν και Πουλλής).
Το 1887 ο μεγαλύτερος γιος της οικογένειας Χασάν, γνωστός και ως γεροΧασαμπουλλής διέπραξε μια προβατοκλοπή και καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλάκιση. Ενώ οι αστυνομικοί τον οδηγούσαν στις φυλακές, κατάφερε να δραπετεύσει και να κρυφτεί στα βουνά επί ενάμιση χρόνο. Κατά τη διάρκεια της διαφυγής του, ο γεροΧασαμπουλλής διέπραξε τρεις φόνους και συνελήφθη εκ νέου από την αστυνομία, όταν αρρώστησε από μαλάρια. Με την απόφαση του δικαστηρίου, καταδικάστηκε σε ισόβια φυλάκιση για τον ένα εκ των τριών φόνων που είχε διαπράξει, καθώς δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για τους άλλους δύο. Εντωμεταξύ από το 1892, τα δύο του αδέρφια, Μεχμέτ Αχμέτ Καϊμακάμ (Μεχμέτ Αχμέτ Πουλλής) και Χουσεΐν Καβούνης (Χουσεήν Αχμέτ Πουλλής) είχαν συνεχίσει την εγκληματική δράση του αδερφού τους, καθώς επί δύο χρόνια διέπραξαν μια σειρά από φόνους, βιασμούς και απαγωγές. Ο πρώτος τους φόνος σύμφωνα με πηγές, ήταν σε ένα γλέντι όπου σκότωσαν έναν Ελληνοκύπριο. Μάλιστα, μαρτυρίες της εποχής λένε ότι συνήθιζαν να μπαίνουν σε σπίτια κατοίκων την ώρα που εκείνοι ήταν μέσα, έτρωγαν, έπιναν και μετά βίαζαν τις γυναίκες μπροστά στα μάτια των ανυπεράσπιστων παιδιών και των μπαμπάδων τους.
Τελικά, το 1896 συνελήφθησαν σε ένα σπίτι στο Κιδάσι, όταν τους πρόδωσε ένας καλός τους φίλος. Τα αδέρφια ξεκίνησαν να πυροβολούν κατά των αστυνομικών οι οποίοι ανταπέδωσαν τα πυρά, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο Καβούνης και να συλληφθεί ο Καϊμακάμ που καταδικάστηκε σε θάνατο. Την ίδια χρονιά και αφού έμαθε για το θάνατο του αδερφού του, ο Χασάν κατάφερε να αποδράσει και πάλι. Λίγα μέτρα όμως έξω από τη φυλακή, οι αστυνομικοί πρόλαβαν και τον πυροβόλησαν. Τα τρία αδέλφια που μέχρι να συλληφθούν ήταν επικηρυγμένοι από την αγγλική κυβέρνηση, στα συνολικά 9 χρόνια της δράσης τους (τέλη δεκαετίας του 1880 μέχρι και τις αρχές του 1890), πέρασαν από σαράντα συνολικά χωριά στην επαρχία Πάφου και την επαρχία Λεμεσού, σκορπίζοντας τον τρόμο και διαπράττοντας πάνω από 20 φόνους και βιασμούς, απαγωγές και κλοπές. Σύμφωνα με την παράδοση, η μητέρα των Χασαμπουλλιών, Αϊσέ Χαββά, ήταν πολύ περήφανη για τη δράση των παιδιών της και μάλιστα, πολλές φορές συμμετείχε ως μέλος της συμμορίας, συλλέγοντας πληροφορίες για τις κινήσεις της αστυνομίας, αλλά και για τους επόμενους στόχους των ληστών, ενώ τους έσωζε από παγίδες ή ενέδρες που τους είχαν στήσει αστυνομικοί.
Οι Βράχοι των Χασαμπουλιών ή «Κουρτελόροτσος», γνωστή τοποθεσία για τους λάτρεις της αναρρίχησης, είναι το σημείο όπου τα 3 αδέρφια κρύβονταν και έκλεβαν περαστικούς. Ο επισκέπτης αξίζει να αφήσει το αυτοκίνητό του στην άκρη του δρόμου και να απολαύσει το μοναδικό θέαμα και το δύσβατο της περιοχής που κατέστησε ιδανικό σημείο για ενέδρες κατά το παρελθόν.