Τσάδα

Η Τσάδα στην επαρχία Πάφου της Κύπρου απέχει 11 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πάφου, 74 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 150 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Βρισκόμενη σε υψόμετρο 605 μέτρων, σε τοπίο με θέα τη θάλασσα και κλίμα που ευνοεί την αμπελοκαλλιέργεια, τα σιτηρά, τις χαρουπιές, τις ελιές, τις καρυδιές, τις αμυγδαλιές και πολλά φρουτόδεντρα, η Τσάδα των 1.000 περίπου κατοίκων είναι ένα από τα «χωριά της Μίνθης» και ένα από τα μεγαλύτερα αμπελοχώρια της περιοχής. Μαζί με την Επισκοπή Πάφου, την Καλλέπεια και το τουριστικό έργο Minthis Hills, αποτελούν ουσιαστικά ένα «συνεταιρισμό» κοινοτήτων κάτω από μια κοινή ομπρέλα, με σκοπό την ανάδειξη της ιστορίας τους, της παράδοσης και του μοναδικού φυσικού περιβάλλοντος. Μάλιστα, τα χωριά αυτά έχουν κυκλοφορήσει οδηγό με τουριστικές πληροφορίες και περιπατητικές διαδρομές στην κοιλάδα της Έζουσας, αναδεικνύοντας τον τόπο και ως αγροτουριστική περιοχή.

Ως οικισμός, η Τσάδα δεν αποτυπώνεται σε μεσαιωνικές πηγές, τουλάχιστον με τη σημερινή ονομασία, πράγμα που σημαίνει ότι πιθανώς κατοικήθηκε μεταγενέστερα. Για την ονοματοδοσία της περιοχής υπάρχουν αρκετές εκδοχές, με τη μία να απορρέει, σύμφωνα με πηγές, από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Το χωριό τότε ήταν χτισμένο σε πιο χαμηλή τοποθεσία (περιοχή Κουρκάς) και οι κάτοικοι δέχονταν αρκετές παρενοχλήσεις από τους Τούρκους, με αποτέλεσμα να αποφασίσουν να μετακινήσουν το χωριό «Τσά – δα», (λίγο πιο πέρα). Μια έτερη εκδοχή κάνει λόγο για το φυτό αβρόσσιλλα με τη βίτσα (λεπτό ραβδί) που υπήρχε στην περιοχή, (Βιτσάδα και έμεινε το Τσάδα). Η τρίτη εκδοχή αναφέρεται στη μετακίνηση του πληθυσμού του παλιότερου οικισμού της Κουρίας την εποχή που άρχισαν οι επιδρομές των Σαρακηνών. Όσοι γλύτωσαν από την επιδρομή, περιφέρονταν στα κοντινά υψώματα, αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο και ψάχνοντας για το κατάλληλο μέρος, έλεγαν το γνωστό «τσα δα πάρα πάνω, τσα δα πάρα πάνω», από όπου τελικά προήλθε η ονομασία του χωριού. Πάντως και οι ονομασίες των υψωμάτων της περιοχής, ονομάζονται Βίκλα και Βικλί (παρατηρητήρια) για τις επιδρομές.

Ο επισκέπτης της Τσάδας μπορεί να περπατήσει στα γραφικά σοκάκια του οικισμού, να φάει στις παραδοσιακές ταβέρνες της περιοχής, να πιει τον καφέ του στα καφενεία και να επισκεφτεί το τοπικό πετρόχτιστο ζυθοποιείο, ένα από τα τρία ζυθοποιεία της Κύπρου που φτιάχνει τη δική του μπίρα, μηλίτη και πολλά άλλα, ή και να διαμείνει στους ξενώνες και τα καταλύματα του χωριού. Τα σημαντικότερα σημεία ενδιαφέροντος είναι οι παλιές πετρόχτιστες βρύσες (Γερόλακκος, Ροδιό και Πηγάδια), η κεντρική εκκλησία της Παναγίας Χρυσελεούσας με την θαυματουργή εικόνα, το ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας, καθώς και το ξωκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης με το αγίασμα της αγίας και δίπλα το μεγάλο σπήλαιο με τους σταλακτίτες.

Εξέχουσα θέση στα θρησκευτικά αξιοθέατα της κοινότητας κατέχει και η Μονή Τιμίου Σταυρού Μίνθης που βρίσκεται σε απόσταση τριών περίπου χιλιομέτρων νοτιοανατολικά του χωριού. Εκεί, υπάρχει και το διάσημο γήπεδο του γκολφ της περιοχής (18 οπών) Minthis Hills Golf Resort που καλύπτει έκταση 2.000 τετραγωνικών μέτρων και το οποίο απευθύνεται και σε αρχάριους, αφού παραδίδονται μαθήματα από δασκάλους του αθλήματος. To όμορφο συγκρότημα που συνδυάζει την αθλητική δραστηριότητα με φαγητό, καφέ στη βεράντα, ποτό στο cocktail bar, αλλά και πολυτελείς βίλες για εκείνους που επιθυμούν να παραμείνουν στην περιοχή, αποτελεί πόλο έλξης για τους λάτρεις του γκολφ και όχι μόνο.

Η Τσάδα ιστορικά έχει να περηφανεύεται για τον ήρωα του ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα του 1955-59 κατά των Άγγλων Ευαγόρα Παλληκαρίδη, ο οποίος καταγόταν από την κοινότητα. Προς τιμήν του, το πατρικό του σπίτι έχει διαμορφωθεί σε μουσείο, το Μουσείο Ευαγόρα Παλληκαρίδη και είναι επισκέψιμο, για όσους θέλουν να δουν από κοντά πού έζησε μία από τις ηγετικές μορφές που συνετέλεσε στην απελευθέρωση της Κύπρου.

Στην κοινότητα λειτουργεί επίσης δημοτικό σχολείο, στο οποίο φοιτούν τα παιδιά του χωριού.