Στήλη της 28ης Οκτωβρίου

Η Στήλη της 28ης Οκτωβρίου συναντάται στην ομώνυμη πλατεία, στο κέντρο της Πάνω Πάφου και δίπλα από τα εντυπωσιακά νεοκλασικά δημόσια κτίρια της Λεωφόρου Γρίβα Διγενή.

Ένα έργο που ανεγέρθηκε από τον δήμο στη μνήμη των αγωνιστών του 2^ου   Παγκοσμίου Πολέμου που έπεσαν στην Αλβανία κατά το 1940-1941, η Στήλη της 28ης Οκτωβρίου είναι ένας πανύψηλος μαρμάρινος κίονας ιωνικού ρυθμού, που εδράζεται σε υπερυψωμένη τετράγωνη βάση. Στις τέσσερις γωνίες της είναι λαξευμένοι πεσσίσκοι με ιωνικά επίκρανα, ενώ σε κάθε πλευρά της βάσης έχουν στερεωθεί τέσσερις αναθηματικές πλάκες. Μάλιστα, η μία αναγράφει την ιστορική φράση του Ουίνστον Τσώρτσιλ  που είπε το 1941: «Στο εξής, δε θα λέμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά θα λέμε ότι οι ήρωες πολεμούν σας Έλληνες».

Η Στήλη 28^ης Οκτωβρίου με την ομώνυμη πλατεία, όπως και το Περίπτερο του Κοιμώμενου Έρωτα στην πλατεία Κωστή Παλαμά, διαμορφώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Η περιοχή είναι ιδανική για περιήγηση στην πόλη και σφύζει από ζωή, καθώς εδώ βρίσκονται πολλά γραφικά ταβερνάκια, καφετέριες, εστιατόρια και μπαράκια, ενώ πιο δίπλα τα νεοκλασικά δίνουν μια νοσταλγική ελληνική νότα στο περπάτημα του επισκέπτη.

Μεταξύ των σπουδαίων κτιρίων, ξεχωρίζουν το Νικολαΐδειο, το Δημήτρειο Δημοτικό Σχολείο, το Λύκειο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ, τα Προπύλαια του Ιακωβείου Γυμναστηρίου, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Πάφου και το Δημοτικό Μέγαρο (το Δημαρχείο Πάφου). Όλα αυτά τα οικοδομήματα ανήκουν σε μια περίοδο μετάβασης της Πάφου από αγροτική κοινότητα σε αστικό κέντρο την εποχή της Αγγλοκρατίας, και ενώ ήταν σημαντική η σύνδεση με το ελληνικό στοιχείο. Οι τρεις αρχιτέκτονες, λάτρεις του νεοκλασικισμού, Αντρέας Χατζηδημητρίου, Θεόδωρος Φωτιάδης και Ανδρέας Χριστοδουλίδης, από τα τέλη του 19^ου μέχρι τα τέλη του  20^ου αιώνα, χρησιμοποίησαν μια ενιαία αρχιτεκτονική στο ύφος, τον έντονο τοπικό χαρακτήρα, στην απλότητα των όγκων και την οικονομία στην χρήση διακοσμητικών μορφολογικών στοιχείων των κτιρίων.

Τέλος, όπως είναι προφανές, κάθε 28^η Οκτωβρίου και μετά το πέρας της δοξολογίας στον καθεδρικό ναό Αγίου Θεοδώρου Πάφου που χοροστατεί ο Μητροπολίτης, ακολουθεί επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στη Στήλη της 28ης Οκτωβρίου από τις Αρχές της Πάφου, ενώ απόσπασμα της Εθνικής Φρουράς απονέμει τιμές, υπό τους ήχους της φιλαρμονικής. Ακολουθεί η καθιερωμένη παρέλαση στη λεωφόρο Γρίβα Διγενή, με τη συμμετοχή παλιών πολεμιστών, σωματείων και οργανώσεων, προσκόπων, μαθητών και μαθητριών, καθώς και τμημάτων της Εθνικής Φρουράς.

Νικολαΐδειο Γυμνάσιο Πάφου

Προπύλαια του Ιακωβείου Γυμναστηρίου