Στενή Πάφου

Στο βορειοδυτικό άκρο της Κύπρου συναντάται η Στενή Πάφου στην ομώνυμη επαρχία του νησιού και απέχει περίπου 7 χιλιόμετρα από την Πόλη Χρυσοχούς, ενώ βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τους οικισμούς Άγιο Ισίδωρο Πάφου και Καραμούλληδες.

Αν και χτισμένο σε υψόμετρο περίπου 200 μέτρων το χωριό Στενή Πάφου, «βλέπει» από ψηλά τον κόλπο της Πόλης Χρυσοχούς, το δάσος Πάφου και τα γύρω χωριά. Στην ευρύτερη περιοχή εξαιτίας του θερμού κλίματος που επικρατεί παράγονται εκτός από ελιές, δημητριακά, και εσπεριδοειδή, πολλά καλοκαιρινά φρούτα, κεράσια, καρπούζια, κι άλλα πιο εξωτικά, όπως  μπανάνες, μάνγκο, και αβοκάντο. Σήμερα, όσοι από τους πιστούς κατοίκους του χωριού δεν μετανάστευσαν στη Νότιο Αφρική (περίπου 120), όπου και υπήρχε μεγάλο ρεύμα μετακίνησης Παφιτών, ασχολούνται με την κτηνοτροφία, τη γεωργία ή και τον τουρισμό. Μάλιστα, κάθε τρίτη Κυριακή και στο τέλος του μήνα, εκεί λαμβάνει χώρα μια μεγάλη λαϊκή αγορά, οπότε και οι πιο τυχεροί από τους επισκέπτες μπορούν να γευτούν τα τοπικά προϊόντα από πρώτο χέρι.

Η ονομασία του συγκεκριμένου χωριού επιδέχεται πολλές θεωρίες, με πρώτη και πιο πιθανή το γεγονός ότι ο πρώιμος οικισμός  εντοπίζονταν μέσα σ’ ένα στενό του ποταμού της κοινότητας. Κατ’ άλλους πάλι, ο πρώτος κάτοικος της Στενής Πάφου λέγεται ότι ήταν ένας βοσκός που είχε το κοπάδι του στην τοποθεσία «Στένια», δίπλα στις όχθες ενός ποταμού, και η παράφραση της λέξης «στάνη» έδωσε αργότερα το σημερινό όνομα στο χωριό.

Ακριβή ιστορικά στοιχεία για τη Στενή Πάφου δεν υπάρχουν, όμως μεταγενέστερες ανασκαφές, με επίκεντρο ένα μεσαιωνικό νερόμυλο, αποκάλυψαν ότι το χωριό μάλλον πρωτοκατοικήθηκε τον 16^ο αιώνα, καθώς επίσης αναφέρονταν σε χάρτες της περιόδου του 12^ου αιώνα (έτος ανέγερσης της παλιάς μονής της κοινότητας). Πάντως σημαντικότερο εύρημα στην περιοχή, θεωρείται μέχρι και σήμερα το επιτύμβιο επίγραμμα από αμμόλιθο που εκτίθεται στην Πάφο.

Όπως και αν έχει πάντως η ιστορία της Στενής Πάφου συνδέεται άρρηκτα με την ύπαρξη του ομώνυμου ποταμού, που χύνονταν στον κόλπο της Πόλης Χρυσοχούς, κι έδινε ζωή στην κοινότητα για αιώνες, αλλά δυστυχώς στέρεψε πολύ πρόσφατα. Το εν λόγω ποτάμι, ο ποταμός της Στενής που πολιτογράφησαν οι ίδιοι οι ντόπιοι το 1926 επίσημα, σχημάτιζε κατά το παρελθόν μικρές λίμνες, όπου έπλυναν τα ρούχα της οικογένειας οι γυναίκες. Στο λεγόμενο «πλυσταριό» του χωριού, πολλές γυναίκες ξυπόλυτες χτυπούσαν με τις φαούτες τα ρούχα για να καθαρίσουν, κι άλλες πηγαινοέρχονταν προκειμένου να γεμίσουν τις στάμνες με νερό. Από την άλλη οι άντρες, έχτιζαν «δήμματα» (αναχώματα) σε ψηλά σημεία από τα σπίτια τους, για να ποτίζονται με νερό οι κήπους τους. Επίσης, κατά το παρελθόν δίπλα στον ποταμό λειτουργούσαν πέντε ελιόμυλοι , ενώ υπήρχε και μία γέφυρα που χώριζε την κοινότητα στα δύο. Σήμερα, στο Λαογραφικό Μουσείο Στενής Πάφου, ο επισκέπτης μπορεί να περιπλανηθεί ιστορικά στο παρελθόν του χωριού με τη βοήθεια εργαλείων και άλλων αντικειμένων που διασώθηκαν από τους κατοίκους.

Ο συνδυασμός βουνού και θάλασσας, έχει κάνει τη Στενή Πάφου κατεξοχήν προορισμό για αγοραπωλησίες κτημάτων. Εκεί, πολλοί Άγγλοι έχουν χτίσει τις κατοικίες τους και πηγαινοέρχονται για τη δουλειά τους στις πόλεις, ενώ πολλοί από τους ντόπιους επαναπατρίστηκαν στην περιοχή, ή έχτισαν τις εξοχικές τους κατοικίες ή και τουριστικές επαύλεις εκεί.

Κάτι περίτεχνες πέτρινες κατασκευές στις τρεις εισόδους με το έμβλημα της κοινότητας, την αλεπού, καλωσορίζουν τον επισκέπτη της Στενής Πάφου και τον οδηγούν στην ανακαινισμένη επίσης πέτρινη πλατεία του χωριού. Εκεί μπορεί κανείς να βρει πάρκινγκ, να κάνει μια βόλτα στο πρόσφατα οικοδομημένο ανοικτό θέατρο της κοινότητας, το Μνημείο Αωνιστών, και το νεόδμητο γήπεδο, ή να χαλαρώσει σ΄ένα από τα εστιατόρια – καφέ της περιοχής. Το χωριό επιπλέον διαθέραι κοινοτικό κέντρο, με γραφεία, αίθουσα εκδηλώσεων, ιατρείο και αρκετούς κοινόχρηστους χώρους. Στη γύρω περιοχή υπάρχουν πολλές επιλογές διαμονής για όσους θελήσουν να διανυκτερεύσουν εκεί, ενώ η κοινότητα διαθέτει δύο εκκλησίες. Η μία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Τρύφωνα (του 1913), και ο ναός είναι πρόσφατα ανακαινισμένος, ενώ ξεχωρίζει το καμπαναριό του που είναι εξ’ ολοκλήρου φυαιγμένο από πελεκητή πέτρα της περιοχής, και η παλιά βασιλική μονή της της Παναγίας Χρυσολάκουρνα, (βόρεια του οικισμού), που βρίσκεται πάνω σε μια μαγευτική τοποθεσία, με πανοραμική θέα μέχρι και τον Ακάμα.

Τέλος, στη Στενή Πάφου ζει ο ρινόλοφος, ένα σπάνιο είδος νυχτερίδας που τρέφεται αποκλειστικά με φρούτα, οπότε οι πιο ριψοκίνδυνοι φυσιολάτρες μπορούν να εξερευνήσουν και τις σπηλιές της περιοχής.