Πάφος
Η Πάφος καταλαμβάνει το νοτιοδυτικό τμήμα της Κύπρου και συνιστά την πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας με περίπου 34000 μόνιμους κατοίκους.
Επί 600 έτη υπήρξε η πρωτεύουσα του νησιού, ενώ έγινε διάσημη εξαιτίας του ότι υποδέχτηκε πρώτη τη νέα θρησκεία του Χριστιανισμού, καθώς επίσης ήταν η πόλη που βοήθησε τον Μέγα Αλέξανδρο στις εκστρατείες του. Η προέλευση του ονόματός της συνδέεται με τον Πάφο, (γιο του Κέφαλου, που προέρχονταν από την Ανατολή), την Πάφο, την κόρη του μυθικού Πυγμαλίωνα, και τον πατέρα του Άδωνη – Κινύρα, ο οποίος και επιτέλεσε βασιλιάς και αρχιερέας του ιερού της Αφροδίτης, και τελικά ήταν αυτός που ίδρυσε την πόλη της Πάφου.
Όντας μια πόλη γεμάτη αντιθέσεις, κατά τις τελευταίες δεκαετίες αναδεικνύει τις ομορφιές της κι επιβεβαιώνει τις διαχρονικές αξίες της, ενώ η αρχαιολογική και πολιτιστική της αξία είναι τόσο σπουδαία, που η UNESCO περιέλαβε ολόκληρη την Πάφο στον Παγκόσμιο Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Αιώνες εναλλαγής κατακτητών, ένα φρούριο σήμα-κατατεθέν στο λιμάνι της περιοχής να υποδέχεται θριαμβευτικά τους απανταχού επισκέπτες, σκόρπια μνημεία – ενίοτε κρυμμένα, ανάμεσα σε σύγχρονους οικισμούς. Γεμάτη με εντυπωσιακά μνημεία, που όλα τους μαρτυρούν έναν συναρπαστικό πολιτισμό χιλιάδων χρόνων, από τη Νεολιθική εποχή και το Βυζάντιο, ως τις μέρες μας.
Χωρίζεται στην Άνω Πάφο, γνωστή και ως «Κτήμα», που θεωρείται το κέντρο της πόλης, και την Κάτω Πάφο πού βρίσκεται παραλιακά, και αποτελεί την τουριστική καρδιά της περιοχής. Το λιμάνι της Πάφου, βέβαια, είναι αυτό που κλέβει τις καρδιές των επισκεπτών και λατρεύουν οι ντόπιοι να περπατούν την ώρα του ηλιοβασιλέματος.
Η Πάφος κατοικήθηκε από τον 12ο αιώνα από τον βασιλιά και αρχιερέα Κίνυρα, τον πατέρα του Άδωνη και αγαπητικό της Αφροδίτης, ενώ η αρχαία πρωτεύουσα της πόλης, η Παλαίπαφος – τα σημερινά Κούκλια, υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα λατρευτικά κέντρα προς τιμήν της θεάς του έρωτα. Μπορεί το λιμάνι της, (Κάτω Πάφος), να εγκαταλείφθηκε επί Νικοκλή, τον τελευταίο βασιλιά τον Κινυράδων και μέγα αρχιερέα του Ιερού Ναού Αφροδίτης, όμως η πόλη τελικά έλαμψε στα χέρια των Πτολεμαίων, οι οποίοι μπορεί να μετρίασαν τη χλιδή των αρχαίων βασιλείων της, αλλά την μετέτρεψαν σε «μητρόπολη» όλων των πόλεων του νησιού. Οι Ρωμαίοι αργότερα τη στόλισαν με ένα θέατρο και ένα ωδείο, δύο ακόμη από τους λόγους που την κατέστησαν Πολιτιστική Πρωτεύουσα για το 2017. Το Αρχαίο Θέατρο Πάφου χρησιμοποιήθηκε για περισσότερο από 600 χρόνια, ενώ στο Αρχαίο Ωδείο Πάφου, του οποίου ο βράχος στέκει αγέρωχος μέχρι και σήμερα μπροστά από το φάρο, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες φιλοξενούνται πολλές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος Κύπρου. Και κάπου εκεί, οι πειρατές διασταύρωσαν τα ξίφη τους με τους κατοίκους για την πόλη. Επί Βυζαντίου, το λιμάνι της Πάφου, που πλέον είναι σήμα-κατατεθέν στην καρδιά της τουριστικής περιοχής της Κάτω Πάφου, και δίπλα του, το ομώνυμο Κάστρο, ένα επιβλητικό οικοδόμημα, που χρησιμοποιήθηκε από φρούριο-παρατηρητήριο, φυλακή, μέχρι και αποθήκη αλατιού, και το οποίο δεσπόζει σήμερα στη δυτική πλευρά της κοινότητας. Η πόλη όμως, μεταγενέστερα αποτέλεσε και σημαντικότατο σταθμό για τους προσκυνητές των Αγίων Τόπων, όπως προδίδει η ύπαρξη της Βασιλικής Παναγίας Λιμενιώτισσας, ένα από τα σημαντικότερα δείγματα αρχιτεκτονικής των παλαιοχριστιανικών χρόνων. Μετά το σεισμό του 1222, πέφτει σε μαρασμό. Η παρακμή συνεχίστηκε και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Οι Τούρκοι, φεύγοντας από την Κύπρο το 1878, άφησαν πίσω τους ένα σχεδόν έρημο τόπο. Τα μόνα μνημεία που επιβιώνουν είναι μερικοί μιναρέδες πάνω από τις χριστιανικές εκκλησίες. Έπειτα, οι νέοι κυρίαρχοι της Κύπρου, οι Άγγλοι, χωρίζουν το νησί σε διαμερίσματα, ενώ με την ανακήρυξη την Κυπριακής Δημοκρατίας, το 1960, η πόλη μπαίνει σε μια νέα περίοδο ανάπτυξης. 1974, η Πάφος βομβαρδίζεται κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής και γίνονται επικές μάχες ιδιαίτερα στην τουρκική συνοικία – πολλές από τις οποίες έχουν αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια τους στον ιστορικό πυρήνα της πόλης. Οι δυο πλέον σημαντικές τουριστικές περιοχές της Μεγαλονήσου, η Αμμόχωστος και η Κερύνεια, κυριαρχούνται από τα τουρκικά στρατεύματα, οπότε και έκτοτε δίνεται μεγάλη σημασία στην τουριστική ανάπτυξη της παφίτικης πρωτεύουσας, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.
Πριν βιαστεί κανείς να πάρει το δρόμο για την πλησιέστερη παραλία, πρέπει να περπατήσει την Πάφο προκειμένου να βρει τα κρυμμένα «διαμάντια» της και να νιώσει την ιστορία της. Ανηφορίζοντας στην Άνω Πάφο, υπάρχει ο Μούτταλος, η τουρκοκυπριακή γειτονιά με τα καλντερίμια γεμάτα καφενεία, που πήρε το όνομά του από το τέμενος Μους Αλλάχ της Οθωμανικής περιόδου, το οποίο στέκει ακόμη επιβλητικά στην είσοδο της συνοικίας αν και εγκαταλελειμμένο από τις αρχές του 1990. Στην κεντρική λεωφόρο Γρίβα Διγενή, με τα νεοκλασικού ύφους δημόσια κτίρια στη σειρά, το Λύκειο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ, το Νικολαίδειο Γυμνάσιο Πάφου, τα Προπύλαια του Ιακωβείου Γυμναστηρίου, και το Δημαρχείο Πάφου, που οικοδομήθηκε το 1959 ως απομίμηση της αρχιτεκτονικής του Παρθενώνα, κι από εκεί για χαλαρή περαντζάδα στην Κάτω Πάφο. Το Κάστρο Πάφου, που μοιάζει σαν ν’ αναδύθηκε από τη Μεσόγειο, εντοπίζεται στην άκρη του λιμανιού και συνιστά την πολιτιστική πύλη της Μεγαλονήσου, αφού σ’ αυτό παρελαύνουν όλα τα διάσημα καλλιτεχνικά σχήματα που συμμετάσχουν στο Φεστιβάλ Αφροδίτη. Από την προκυμαία με τους φοίνικες και τους φανοστάτες, ο επισκέπτης βρίσκεται μπροστά στο Αρχαιολογικό Πάρκο Κάτω Πάφου, τον απόλυτο προορισμό για τους αρχαιολάτρεις που επίσης εκτείνεται στο λιμάνι της πόλης, έναν απέραντο χώρο σπαρμένο με λουλούδια και μνημεία από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι τον Μεσαίωνα – τα περισσότερα της ρωμαϊκής περιόδου. Εκεί θα δει, μεταξύ άλλων, τα αριστουργηματικά ψηφιδωτά της Πάφου, στην Οικία του Διονύσου , την Οικία του Ορφέα, την Οικία του Θησέα, και την Οικία του Αιώνα. Ένα από τα αξιοθέατα πολιτισμού, στα οποία κι οφείλει η Πάφος την αίγλη της και τον μεγάλο αριθμό επισκεπτών που φτάνουν εδώ, είναι το Ασκληπιείο Πάφου, το Φρούριο των Σαράντα Κολώνων, που πήρε το όνομά του από τον μεγάλο αριθμό γρανιτένιων κολόνων που σώζονται εκεί και ίσως κάποτε αποτελούσαν μέρος της αρχαίας αγοράς, και οι Τάφοι των Βασιλέων του 3ου αιώνα π.Χ., μια αρχαία νεκρόπολη πλουσίων, ευγενών και της τοπικής αριστοκρατίας από την Ελληνιστική μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή, ο απόλυτος αρχαιολογικός προορισμός, που επίσης συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco. Επιπλέον, υπάρχουν τα Οθωμανικά Λουτρά Πάφου, όπου λειτουργεί κι ένα καφέ κατά τους θερινούς μήνες, ενώ τα Μεσαιωνικά και Οθωμανικά Λουτρά Κάτω Πάφου, εμπεριέχουν όλη την αραβική και τουρκική παράδοση του χαμάμ.
Η Στήλη του Αγίου Παύλου, η Αγία Κυριακή Πάφου, η κατακόμβη Αγίας Σολομονής Πάφου, η Κατακόμβη Αγίου Λαμπριανού, η Παναγία Χρυσοπολίτισσα, το τέμενος Αγίας Σοφίας Πάφου, η Παναγία Θεοσκέπαστη Κάτω Πάφου, και το φουτουριστικό Ξωκλήσι Αποστόλου Πέτρου και Αγίας Ελένης Πάφου, είναι ορισμένες από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπατητικές διαδρομές θρησκευτικού τουρισμού στην περιοχή. Η επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάφου είναι ένα ταξίδι στον πολιτισμό του νησιού από μόνη της, με ευρήματα από σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής ευρύτερα της Πάφου, όπως την αρχαία πόλη του Μάριου, τη Γεροσκήπου, και την Πόλη Χρυσοχούς.
Το Εθνογραφικό Μουσείο Πάφου , σ’ ένα διώροφο πετρόκτιστο κτίριο αστικής αρχιτεκτονικής του 1894 με καμάρες γοτθικού ρυθμού, μεγάλη αυλή με ελιόμυλο και ολάνθιστους κήπους, η Δημοτική Πινακοθήκη Πάφου, με έργα τέχνης από τοπικούς καλλιτέχνες, και το Βυζαντινό Μουσείο Πάφου, με μια εντυπωσιακή συλλογή έργων τέχνης της Μητρόπολης, και στεγάζοντας την πιο αρχαία κινητή αγιογραφία της Κύπρου, είναι μερικές ακόμη απαραίτητες επισκέψεις στην πόλη.
Η Πάφος έχει νέες δημιουργικές ομάδες , αρκετούς φοιτητές, νυχτερινή ζωή για όλα τα γούστα χειμώνα-καλοκαίρι. Στην καρδιά της πόλης η εμπειρία είναι γεμάτη άρωμα και γεύση, στη σκεπαστή Δημοτική Αγορά Πάφου (κτίσμα του 1920), ένα από τα πιο ζωντανά αξιοθέατα πολιτισμού της περιοχής που αποτυπώνει και αντανακλά τον τρόπο ζωής, την κουλτούρα και τις διατροφικές συνήθειες ολόκληρης της επαρχίας Πάφου. Είναι αυτές οι αγαπημένες συνήθειες, που κάνουν τους παλιούς να νοσταλγούν και τους νέους να πείθονται, πως η Πάφος δεν είναι η πόλη που νόμιζαν, πως έχει ενδιαφέρον. Ιστορία με νεύρο, και προσωπικότητα.