Οθωμανικά Λουτρά Πάφου

Τα Οθωμανικά Λουτρά Πάφου βρίσκονται μέσα στην ομώνυμη πόλη, κάτω από την οδό Πετράκη Μιλτιάδου, κοντά στην Δημοτική Αγορά Πάφου και αποτελούν ένα από τα πολλά αξιοθέατα πολιτισμού στην ομώνυμη επαρχία.

Ένα πετρόχτιστο κλασσικό οικοδόμημα της Oθωμανικής περιόδου με τρούλο που λειτουργούσε μέχρι και τον 20ό αιώνα και συγκεκριμένα το 1925, τα Οθωμανικά Λουτρά Πάφου κτίστηκαν το 1592 από τον Μεχμέτ Μπέη Εμπουμπεκίρ, κυβερνήτη της επαρχίας και είχαν καταστεί σημαντικό κοινωνικό κέντρο για τους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους κατοίκους της λεγόμενης περιοχής του «Κτήματος». Αργότερα, την περίοδο της Αγγλοκρατίας στην Κύπρο, ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα ως μουσείο.

Τα λουτρά ήταν από τα πρώτα έργα που κατασκεύαζαν οι Οθωμανοί μετά την κατάκτηση μιας πόλης, αφού σύμφωνα με το δόγμα τους, οι πιστοί ανεξαρτήτως φύλου, έπρεπε να πλυθούν με τρεχούμενο νερό πριν την είσοδό τους σε κάποιο τζαμί για προσευχή. Ως χώρος, συγκροτούνται από τρία μέρη, την υποδοχή, την ενδιάμεση περιοχή και τα κύρια λουτρά και λειτουργούσαν από το πρωί ως νωρίς το απόγευμα για τις γυναίκες και τα παιδιά, ενώ τις βραδινές ώρες δέχονταν μόνο άντρες.

Η «Δροσερή Αίθουσα», χρησίμευε ως αποδυτήρια και ήταν γενικά ο χώρος προετοιμασίας, αναμονής, ανάπαυσης και καλλωπισμού μετά το λουτρό. Συνήθως διέθετε ξύλινο υπερώο και ντιβάνια, ενώ στο κέντρο υπήρχε συντριβάνι.

Η «Χλιαρή Αίθουσα», ήταν ένας μέτρια θερμαινόμενος χώρος για τη σταδιακή προσαρμογή του σώματος στη ζέστη, με πεζούλια για ξεκούραση και γούρνες (μαρμάρινες λεκάνες) για πλύσιμο.

Η «Ζεστή Αίθουσα», ο κατεξοχήν χώρος του χαμάμ, ήταν ένας πολύ θερμός χώρος με θερμοκρασία 30-40 βαθμών Κελσίου, με υπερυψωμένο δάπεδο σε μορφή εξέδρας στο κέντρο του (στην πέτρα του ομφαλού) στο οποίο γινόταν το μασάζ και οι πελάτες ξάπλωναν για εντριβές. Εδώ υπήρχαν επίσης γούρνες με τρεχούμενο νερό. Ο χώρος αυτός επικοινωνούσε και με άλλα δωμάτια, μικρά, ατομικά δωμάτια, στα οποία η θερμοκρασία ξεπερνούσε τους 40 βαθμούς.

Το συγκρότημα συμπλήρωναν άλλοι βοηθητικοί χώροι υγιεινής, αποχωρητήρια, δωμάτιο αποτρίχωσης και άλλα.

Στο χώρο πίσω από τα χαμάμ, δύο υπεύθυνοι έκοβαν μεγάλα ξύλα με ένα πριόνι, ώστε να συντηρούν συνεχώς και καθόλη τη διάρκεια της μέρας τη φωτιά που έβραζε το μεγάλο καζάνι του νερού. Ο χώρος διέθετε άφθονο ζεστό αλλά και κρύο νερό, τον απαραίτητο εξοπλισμό (ξύλινα τσόκαρα και πετσέτες) αλλά και προσωπικό, όπως τη λουτράρανα, την τερλάκαινα και άλλες. H τερλάκαινα ήταν η υπεύθυνη μέσα στο λουτρό, αφού έπλενε τα μικρά παιδιά, σαπούνιζε την πλάτη των μεγάλων και χτένιζε τα μαλλιά των γυναικών. Μετά το μπάνιο, οι γυναίκες και τα παιδιά, ντύνονταν και πήγαιναν στο πλαϊνό δωμάτιο, το «ξωλούτρι», για να ξεκουραστούν και να φάνε ό,τι είχαν φέρει μαζί τους. Τα λουτρά, γνωστά και ως Εμπουμπεκίρ, σταμάτησαν τη λειτουργία τους το 1925, όταν και άρχισε η διασωλήνωση του νερού στα σπίτια, μετατρέποντας το χώρο σε ένα άδειο και άχρηστο τότε οικοδόμημα.

Τα Οθωμανικά Λουτρά Πάφου έχουν αναστηλωθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με τη χρηματοδότηση του Δήμου Πάφου σε συνεργασία με τη διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών και του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου και λειτουργούν ως Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου. Είναι επισκέψιμα για όσους θέλουν να τα δουν από κοντά, ενώ δίπλα υπάρχει και μια όμορφη καφετέρια για να συνδυάσουν οι επισκέπτες την περιήγηση με έναν καφέ σε ένα πολύ όμορφο και ιστορικό σημείο της πόλης.

Εκτός από τα οθωμανικά λουτρά, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει και τα Μεσαιωνικά και Οθωμανικά Λουτρά Κάτω Πάφου που βρίσκονται δίπλα από την Παναγία Χρυσοπολίτισσα και τη Στήλη του Αποστόλου Παύλου.