Νικολαΐδειο Γυμνάσιο Πάφου

Το Νικολαΐδειο Γυμνάσιο Πάφου βρίσκεται μέσα στην ομώνυμη πόλη, επί της Λεωφόρου Γρίβα Διγενή, που είναι ο κύριος οδικός άξονας προς το ιστορικό κέντρο της πόλης, καθώς κανείς εισέρχεται από τα ανατολικά.

Ένα από τα πολλά δημόσια νεοκλασικά κτίρια του δρόμου αυτού που αποτελεί κόσμημα για ολόκληρη την Κύπρο, το Νικολαΐδειο Γυμνάσιο Πάφου εντοπίζεται σε μια πολεοδομική ενότητα που ήταν ένας από τους πρώτους αστικούς σχηματισμούς στην Πάφο. Σε αυτό το κεντρικό σημείο που βρίσκεται και η πλατεία 28^ης Οκτωβρίου, εκτός από το Νικολαΐδειο Γυμνάσιο Πάφου, η συστοιχία των κτιρίων περιλαμβάνει το Δημήτρειο Δημοτικό Σχολείο, τα Προπύλαια του Ιακωβείου Γυμναστηρίου, το Λύκειο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πάφου και το Δημοτικό Μέγαρο (το Δημαρχείο Πάφου). 

Επί Αγγλοκρατίας και σε μια περίοδο μετάβασης της Πάφου από αγροτική κοινότητα σε αστικό κέντρο, αυτό το σύμπλεγμα νεοκλασικών κτιρίων δημιουργήθηκε από τρεις αρχιτέκτονες, λάτρεις του νεοκλασικισμού, τον Αντρέα Χατζηδημητρίου, Θεόδωρο Φωτιάδη και Ανδρέα Χριστοδουλίδη. Και οι τρεις εργάστηκαν διαδοχικά στο χρόνο, (από τα τέλη του 19^ου μέχρι τα τέλη του  20^ου αιώνα) και παρόλο που τα κτίρια διαμορφώθηκαν σταδιακά, υπάρχει μια ενιαία αρχιτεκτονική στο ύφος, τον έντονο τοπικό χαρακτήρα, στην απλότητα των όγκων και την οικονομία στην χρήση διακοσμητικών μορφολογικών στοιχείων.

Το Νικολαΐδειο Γυμνάσιο Πάφου θεμελιώθηκε τον Ιανουάριο του 1928 από τον Θεόδωρο Φωτιάδη και είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο, ενώ έχει κάτοψη σχήματος Π προς τον ανοικτό πίσω χώρο και στοά στην πίσω όψη. Η κεντρική είσοδός του είναι στολισμένη με αέτωμα και η όλη διαμόρφωση παραπέμπει στην έννοια του πρόπυλου. Το όνομα του οφείλεται στο μεγάλο ευεργέτη Νικόλαο Ι. Νικολαΐδη, πρώην δήμαρχο Πάφου, ο οποίος με τις μεγάλες του δωρεές και τις υπηρεσίες που προσέφερε από διάφορες θέσεις, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πνευματική πορεία του τόπου. Μαθητής του Νικολαΐδειου Γυμνασίου Πάφου ήταν και ο μεγάλος ήρωας Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ηγετική μορφή στον αγώνα για την απελευθέρωση της Κύπρου.

Προπύλαια του Ιακωβείου Γυμναστηρίου