Νατά

Η Νατά στην Κύπρο είναι χωριό της επαρχίας Πάφου και απέχει 19 χιλιόμετρα ανατολικά της ομώνυμης πόλης, 66 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 128 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Χτισμένη στη δυτική όχθη του Ξερού ποταμού (ή Ασπρόκρεμου) και πάνω σε πλαγιά ενός μικρού λόφου σε υψόμετρο 230 μέτρων, η Νατά είναι ένα όμορφο χωριό με πολλούς ξένους μόνιμους κατοίκους (κυρίως Άγγλους) που γοητεύτηκαν από το τοπίο και την ηρεμία της περιοχής και μετακόμισαν εδώ. Πέρα από τα αμπέλια με σταφύλια που ευδοκιμούν, οι καλλιέργειες περιλαμβάνουν και όσπρια, πορτοκάλια, αλλά και πολλά γαλακτοκομικά προϊόντα και μέλι.

Ο οικισμός αποτελείται από παλιά πετρόχτιστα αναπαλαιωμένα αρχοντικά, κάποια ερειπωμένα σπίτια και αρκετές νέες επαύλεις και βίλες που βρίσκονται περιμετρικά του παλιού οικιστικού πυρήνα. Μάλιστα, χαρακτηριστικό είναι ότι τα παλιότερα οικοδομήματα ακολουθούν την ίδια αρχιτεκτονική που συναντάται και στον γειτονικό και εγκαταλελειμμένο Φοίνικα, που άκμασε την περίοδο των ναϊτών Ιπποτών. Τα σπίτια αυτά είναι χτισμένα εξολοκλήρου με πέτρα και διαθέτουν κεντρική είσοδο που καταλήγει σε εσωτερική αυλή και χρησιμοποιούνταν ως στάβλος για τα άλογα, ενώ μια εσωτερική πέτρινη σκάλα, οδηγούσε στον πρώτο όροφο όπου βρίσκονταν τα δωμάτια, η κουζίνα, το σαλόνι και ο φούρνος. Μόνο εδώ υπάρχουν εξωτερικά παράθυρα και αυτά είναι πολύ μικρά, έτσι ώστε σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής, τα σπίτια αυτά να μετατρέπονται σε απόρθητα φρούρια.

Όλες οι υποδομές και η ζωή της Νατάς συναντώνται στην καρδιά της, εκεί που βρίσκεται η πλακόστρωτη πλατεία με το αιωνόβιο πεύκο και τα σημαντικά κτίρια του χωριού και τα αξιοθέατά του, όπως το πολιτιστικό κέντρο,  ο υπαίθριος παλιός ελαιόμυλος και το κοινοτικό πάρκο. Το μνημείο των πεσόντων είναι αφιερωμένο στους δυο αγωνιστές Τάκη Χριστοφίδη και Αρέστη Σεργίου που έδωσαν τη ζωή τους στην τουρκική εισβολή του 1974.

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στα ανατολικά της πλατείας, ανακαινίστηκε το 1993 και συνιστά μια καμαροσκέπαστη Βασιλική με κεραμίδια βυζαντινού τύπου και πιθανότατα οικοδομήθηκε στο τέλος του 19^ου αιώνα. Το πιο εντυπωσιακό είναι το πετρόχτιστο καμπαναριό με πελεκητή πέτρα, που κατασκευάστηκε ανεξάρτητα από το υπόλοιπο σώμα του ναού.

Άλλο ένα θρησκευτικό σημείο ενδιαφέροντος βρίσκεται 3 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του χωριού και είναι το αρχαίο ξωκλήσι της Παναγίας Ελεούσας που ανακαινίστηκε το 2011.

Το σπήλαιο των Αγίων Επιφανίου, Χαρίτωνος και Αλεξάνδρου στην περιοχή του λόφου «Μούττη τ΄Άη-Μπιφάνη» (Κορυφή του Αγίου Επιφανίου), βρίσκεται πάνω στον κεντρικό δρόμο από την Αξύλου προς τη Νατά. Οι εργασίες που είχαν γίνει στο σημείο, ανέδειξαν την πίσω πλευρά του ασκητηρίου, η οποία σήμερα είναι η κύρια είσοδός του. Το σπήλαιο που βρίσκεται ακριβώς πάνω στο δρόμο, είναι σκαμμένο σε μαρμαροειδές πέτρωμα και μοιάζει με xτιστό τάφο με καμπυλοειδή οροφή. Σύμφωνα με πηγές, οι Άγιοι Επιφάνιος, Χαρίτωνας και Αλέξανδρος ήταν από τους 300 αγίους της Παλαιστίνης που κατέφυγαν στην Κύπρο και ασκήτεψαν εδώ.

Στην κοινότητα επίσης λειτουργεί νηπιαγωγείο για τα μικρά παιδιά, ενώ για τους επισκέπτες που φτάνουν εδώ, οι ταβέρνες του χωριού σερβίρουν το περίφημο κλέφτικο, εκλεκτούς μεζέδες και άλλα κρέατα.

Μια από τις σημαντικότερες γιορτές-φεστιβάλ στην περιοχή, αποτελεί το Φεστιβάλ Παπουτσόσυκου Νατάς που διοργανώνεται εδώ και πολλά χρόνια με μεγάλη επιτυχία και προσέλευση κόσμου από τα γύρω χωριά.

Η Νατά εκτός της Αξύλου, είναι επίσης κοντά στο Ελεδιό (7 χιλιόμετρα), το Σταυροκόννου (6,5 χιλιόμετρα), τα Χολέτρια (4 χιλιόμετρα) και την Επισκοπή Πάφου (5 χιλιόμετρα).

Μάλιστα, η νέα γέφυρα του Ξεροπόταμου που κατασκευάστηκε το 2016 κι ενώνει τα Χολέτρια με τη Νατά, συντελεί στην ασφαλή μετακίνηση των ντόπιων σε περιπτώσεις κακοκαιρίας, αλλά και βελτιώνει τη συγκοινωνία στις απομονωμένες αγροτικές κοινότητες.