Μεσαιωνικά και Οθωμανικά Λουτρά Κάτω Πάφου

Τα Μεσαιωνικά και Οθωμανικά Λουτρά Κάτω Πάφου βρίσκονται μέσα στην ομώνυμη πόλη, δίπλα από την Παναγία Χρυσοπολίτισσα και τη Στήλη του Αποστόλου Παύλου.

Αποτελώντας ένα από τα πολλά αξιοθέατα πολιτισμού στην ομώνυμη επαρχία, τα Μεσαιωνικά και Οθωμανικά Λουτρά Κάτω Πάφου είναι κτίρια που συνδυάζουν τη λειτουργικότητα και τα δομικά στοιχείων των ρωμαϊκών θερμών και βυζαντινών λουτρών, εμπεριέχοντας την αραβική και τουρκική παράδοση του χαμάμ.

Το οικοδόμημα ήταν μέρος ενός μεγαλύτερου συμπλέγματος της μεσαιωνικής περιόδου, το οποίο υπέστη κάποιες μετατροπές κατά την οθωμανική περίοδο και είναι μια τυπική σύνθεση ψυχρών, χλιαρών και θερμών δωματίων, από τα οποία περνούν διαδοχικά οι επισκέπτες του. Η σημερινή του μορφή περιλαμβάνει δύο θερμά δωμάτια με τρούλο και δύο μικρότερα ψυχρά δωμάτια με θολωτή οροφή, αριστερά και δεξιά της εισόδου.

Ο τρόπος θέρμανσης ήταν παρόμοιος με αυτόν που ακολουθούνταν στα αρχαία ρωμαϊκά λουτρά, σύμφωνα με τον οποίο, το δάπεδο θερμαινόταν με το υπόκαυστο σύστημα: Η φωτιά άναβε σε κτιστή ημιυπόγεια εστία που βρισκόταν εξωτερικά του λουτρού και θέρμαινε το νερό του λέβητα, μεταφέροντας τη ζέστη και τον καπνό κάτω από το υπερυψωμένο δάπεδο των θερμών δωματίων που ήταν φτιαγμένο από μεγάλες πέτρινες πλάκες στηριγμένες σε χαμηλά υποστηλώματα. Ο καπνός διέφευγε προς τη στέγη μέσα από κτιστές καμινάδες στους χοντρούς τοίχους.

Σήμερα σώζονται τμήματα του υπερυψωμένου δαπέδου στα θερμά δωμάτια,  ενώ στους τοίχους είναι ορατά τα ίχνη από βρύσες του κρύου και του ζεστού νερού που έτρεχε μέσα σε μικρές γούρνες για το λούσιμο των πελατών.

Το θερμότερο δωμάτιο είναι το πλησιέστερο στην εστία και αποτελούσε τον κύριο χώρο εφίδρωσης, με το νερό που έπεφτε στο θερμαινόμενο δάπεδο να εξατμίζεται, δημιουργώντας υδρατμούς. Τα δωμάτια του λουτρού δεν είχαν παράθυρα, αλλά φωτίζονταν από μικρές τρύπες στην οροφή που καλύπτονταν με στρογγυλά χοντρά γυαλιά.

Τα δύο μικρά ορθογώνια δωμάτια στα αριστερά της εισόδου, χρησίμευαν ως αποδυτήρια ή χώροι για ξύρισμα και αποτρίχωση.

Τα Μεσαιωνικά και Οθωμανικά Λουτρά Κάτω Πάφου έχουν αναστηλωθεί από το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, ενώ εκτός από αυτά, ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί και τα Οθωμανικά Λουτρά Πάφου, κάτω από την οδό Πετράκη Μιλτιάδου και πολύ κοντά στη Δημοτική Αγορά Πάφου.