Λέμπα

Η Λέμπα βρίσκεται περίπου 6 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από την Πάφο στην ομώνυμη επαρχία της Κύπρου, 70 χιλιόμετρα από τη Λεμεσό και 150 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από τη Λευκωσία.

Χτισμένη σε 80 μέτρα υψόμετρο από τη θάλασσα, ανάμεσα σε πολλά χωράφια όπου καλλιεργούνται λαχανικά, η Λέμπα «ατενίζει» τη Μεσόγειο με φόντο τις ξακουστές της μπανανιές. Αρχικά το χωριό ήταν τουρκοκυπριακό και μετά την τουρκική εισβολή του 1974, κατοικήθηκε από Ελληνοκύπριους πρόσφυγες. Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι της κοινότητας είναι περίπου 500, ενώ οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι νεαρής ηλικίας.

Όντας ένα από τα αρχαιότερα χωριά της Μεγαλονήσου, η Λέμπα πρωτοκατοικήθηκε κατά την Χαλκολιθική εποχή (3800 – 2500 π.Χ.), όπως μαρτυρά ο ομώνυμος Προϊστορικός Οικισμός με τα τρία διαφορετικά δωμάτια από πλίνθους που ανασκάφηκαν στην περιοχή, καθώς κι ένας αριθμός από τάφους παιδιών μαζί με τ’ αντικείμενά τους, αλλά και σταυροειδή ειδώλια που σχετίζονταν με αρχαίες θρησκευτικές πρακτικές. Επιπλέον, τα ευρήματα οστών ζώων, μαρτυρούν τη ευρωστία της οικονομίας εκείνων των οικισμών, που εγκαταλείφθηκαν το 2.400 π.Χ., όπως συνέβη και με τους Προϊστορικούς Οικισμούς Κισσόνεργας. Πάντως το σημαντικότερο αρχαιολογικό εύρημα, η «Κυρά της  Λέμπας»,  το οποίο και έχει ταυτιστεί με την ιστορία της κοινότητας, είναι ένα σταυρόσχημο ειδώλιο από ασβεστόλιθο, που χρονολογείται από την 3^η χιλιετία π.Χ..

Σε συνδυασμό με την πλούσια ιστορία, η Λέμπα διαθέτει και πλούσια, ανεξάντλητη αρχαιολογική παράδοση. Το 1970 ξεκινά ένα άτυπο πείραμα. Δημιουργείται το Αρχαιολογικό Ερευνητικό Κέντρο Λέμπας από το τμήμα Αρχαιολογίας του Εδιμβούργου και με τη συμμετοχή παραγόντων των γειτονικών χωριών. Μοιάζοντας με μια πολιτιστικού τύπου κατασκήνωση, το πείραμα αυτό εδραιώθηκε με τα χρόνια και συνετέλεσε μια ξεχωριστή κοινότητα, το πειραματικό χωριό Λέμπας, που συνάμα αποτέλεσε και το πρώτο πρόγραμμα πειραματικής αρχαιολογίας σ’ όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Αναλυτικότερα, μια μεγάλη ομάδα αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Edgar Peltenburg αποπειράθηκε να ζήσει στην περιοχή όπως οι πρόγονοί μας, και τελικά κατασκεύασε επτά δομές από πέτρα, ξύλο, πηλό και γύψο, ακολουθώντας  τα πρότυπα κατασκευής της Χαλκολιθικής περιόδου. Ο χώρος αυτός, που είναι σήμερα επισκέψιμος για το κοινό και αποτελεί τμήμα της Πολιτιστικής Διαδρομής Αφροδίτη, δίνει στους επισκέπτες την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τις συνθήκες εκείνων των εποχών, γνωστοποιώντας με αμεσότερο τρόπο στοιχεία και αντικείμενα της καθημερινότητας των προϊστορικών.

Με την ίδρυση της Σχολής Καλών Τεχνών Λέμπας το 1981, ο καλλιτέχνης Στας Παράσκος προσέδωσε στη Λέμπα διεθνή αναγνώριση, ενώ οι πιο τυχεροί από τους τουρίστες, σήμερα μπορούν να δουν τους καλλιτέχνες επί το έργω και σε κάθε περίπτωση να χαθούν μέσα στην τέχνη τους, και τα πολλά έργα, τα περισσότερα από τα οποία είναι αντίγραφα αρχαιολογικών ευρημάτων της περιοχής, άλλα και διάφορα αντικείμενα – φιγούρες που παντρεύουν τις παραδοσιακές με τις πλέον μοντέρνες τεχνικές. Οι αιώνες κεραμικής παράδοσης του χωριού συμπυκνώνονται σήμερα στο εργαστήριο της οικογένειας του Γιώργου Γεωργιάδη (που βρίσκεται στην καρδιά της κοινότητας και πλάι στο κοινοτικό καφενείο), μυώντας εκκολαπτόμενους καλλιτέχνες και επισκέπτες στην  κεραμική τέχνη.

Η σύγχρονη εικαστική δημιουργία δεν σταματά ποτέ στη Λέμπα. Πρόσφατα, ο οικισμός καθιερώθηκε ως το Πολιτιστικό Χωριό της Κύπρου, και έπεται η δημιουργία των κατάλληλων υποδομών για  την προβολή του εκτός Μεγαλονήσου (με προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών, κέντρο φιλοξενίας για καλλιτέχνες και φοιτητές, και άλλα).

Η πυκνή βλάστηση του χωριού με το φυσικό μνημείο της κοίτης του ποταμού παρακείμενα του οικιστικού κέντρου της Λέμπας, η ξύλινη γέφυρα με την πέτρινη βρύση της, που οδηγεί στο ανακαινισμένο πάρκο με τα υπεραιωνόβια δέντρα, είναι μερικοί ακόμη από τους λόγους για τους οποίους κανείς μπορεί να επισκεφτεί το χωριό. Επιπρόσθετα, τα εκκλησιαστικά μνημεία, του ναού του Αγίου Στεφάνου και το ξωκλήσι της Αγίας Κονώνας ( μεταξύ Λέμπας και Κισσόνεργας), είναι μερικά ακόμη από τα αξιοθέατα που συμπληρώνουν την εικόνα του τόπου.

Τέλος, η Λέμπα γειτνιάζει με τις κοινότητες της  Έμπας Πάφου, της Κισσόνεργας, και το χωριό  Χλώρακα, ενώ στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν πολλές τουριστικές υποδομές.