Λεμόνα

Η Λεμόνα είναι χωριό της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο και απέχει 25 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της ομώνυμης πόλης, 76 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 131 περίπου χιλιόμετρα νοτιδυτικά της Λευκωσίας.

Χτισμένη σε υψόμετρο 300 μέτρων και ανάμεσα σε πράσινους λοφίσκους, αμπέλια, οπωροφόρα και ελαιώνες που ποτίζει ο Έζουσα ποταμός, η Λεμόνα των 50 περίπου κατοίκων συνιστά μια περιοχή αδιέξοδο, καθώς ο δρόμος από εκεί δεν οδηγεί σε άλλο χωριό. Εκτός από τα αμπέλια, στην περιοχή ευδοκιμούν οι αμυγδαλιές, τα φρουτόδεντρα, τα εσπεριδοειδή, οι ελιές και λίγα λαχανικά. Ο οικισμός, που είναι και τόπος επίσκεψης των κυνηγών κατά την κυνηγητική περίοδο, κρατάει τον παραδοσιακό του χαρακτήρα και αποτελεί ουσιαστικά ένα συνδυασμό παλιών παραδοσιακών σπιτιών, με νέες κατοικίες που έχτισαν κάποιοι ξένοι ή αναπαλαιωμένα οικήματα που ανακαίνισαν κάποιοι ντόπιοι και τον επισκέπτονται τα σαββατοκύριακα.

Δεν υπάρχουν πηγές για την παρουσία του χωριού στα μεσαιωνικά χρόνια. Πάντως, πιθανολογείται ότι η ονομασία του έχει αρχαιοελληνική προέλευση και προέρχεται από τη λέξη «λειμών» που σημαίνει λιβάδι. Άλλες εκδοχές αναφέρουν ότι η ονομασία οφείλεται στα πολλά λεμόνια που υπήρχαν στην περιοχή, ή στα πολλά λιμνάζοντα νερά («λειμώνας») που μαζεύονταν το χειμώνα. Μια άλλη εκδοχή συνδεδεμένη με την τοπική παράδοση, κάνει λόγο για παραλλαγή της λέξης «δαίμονας», το οποίο είχε δοθεί στο χωριό, αλλά οι κάτοικοι το άλλαξαν, θεωρώντας το δυσφήμιση. Κάποτε, υπήρχε μέσα σε σπηλιά του χωριού, ένας δαίμονας που επιτιθόταν στις γυναίκες και τους κατοίκους, αλλά ο Αρχάγγελος Μιχαήλ έριξε «αστροπελέκι» και τον έκαψε. Σύμφωνα με το θρύλο, η αλυσίδα που βρίσκεται μέσα στην εκκλησία του εν λόγω αγίου, σχηματίστηκε από τα κόκκαλα αυτού του δαίμονα.

Ο ναός του Αρ­χαγ­γέ­λου Μι­χα­ήλ είναι η κεντρική εκκλησία στην κοινότητα, ενώ υπάρχουν και τα ξωκλήσια της Αγίας Βαρβάρας και του Αγίου Γεωργίου. Άλλα αξιοθέατα είναι η «Γερόβρυση» και το μνημείο του Φίλιππου Παπαλουκά.

Ο επισκέπτης της Λεμόνας που συναντάται και ως Λεμώνα, μπορεί να απολαύσει τον καφέ του στο παραδοσιακό καφενείο του χωριού, ενώ μπορεί να διαμείνει σε σπίτια που λειτουργούν ως τουριστικά καταλύματα και δωμάτια προς ενοικίαση. Στη μικρή βιοτεχνία παραγωγής τυριών και χαλουμιού, μπορεί να δοκιμάσει εξαιρετικά γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ μπορεί να δοκιμάσει και να προμηθευτεί βιολογικό κρασί από το τοπικό οινοποιείο της κοινότητας. Τα αμπέλια του φιλοξενούν, ως επί το πλείστον, σταφύλια της γαλλικής ποικιλίας Cabernet Sauvignon.

Σε πολύ κοντινή απόσταση από την κοινότητα, συναντάται και η πασίγνωστη Μονή Παναγίας Χρυσορρογιάτισσας (14 χιλιόμετρα) και η Αγία Μονή Πάφου (12,5 χιλιόμετρα), δύο από τα πιο σημαντικά μοναστήρια της επαρχίας. Η Χρυσορρογιάτισσα είναι ένα μεγαλόπρεπο κτιριακό συγκρότημα που ιδρύθηκε το 12^ο αιώνα και είναι τόπος προσκυνήματος για πολλούς ντόπιους αλλά και ξένους επισκέπτες (κυρίως από τη Ρωσία), που φτάνουν κατά χιλιάδες κάθε χρόνο για να δουν τη θαυματουργή εικόνα της. Η Αγία Μονή αποτελεί και ένα από τα αρχαιότερα θρησκευτικά αξιοθέατα, αφού χτίστηκε το 300 μ.Χ. πάνω στα ερείπια αρχαιοελληνικού ναού του βασιλιά της Πάφου Νικοκλή (374/373-361 π.Χ.), αφιερωμένου στην Ήρα.

Η Λεμόνα είναι πολύ κοντά στον Στατό-Άγιο Φώτιο (11 χιλιόμετρα), τη Χούλου (4 χιλιόμετρα), τη Φάλια (4 χιλιόμετρα), τη Λετύμβου (7 χιλιόμετρα), την Καλλέπεια (10 χιλιόμετρα), την Πιταργού (5 χιλιόμετρα) και άλλα χωριά.