Γιόλου

Η Γιόλου βρίσκεται περίπου 20 χιλιόμετρα βόρεια της Πάφου στην ομώνυμη επαρχία της Κύπρου, και σε απόσταση 170 χιλιομέτρων δυτικά της Λευκωσίας, και περίπου 85 χιλιόμετρα μακριά από τη Λεμεσό.

Σε υψόμετρο περίπου 300 μέτρα από τη θάλασσα, η Γιόλου νοτιοδυτικά και βόρεια συνδέεται με τον κεντρικό οδικό άξονα που οδηγεί στην Πόλη Χρυσοχούς και το Λατσί, γεγονός που μάλιστα οδήγησε στην ταύτιση του ονόματός της με την τουρκοκυπριακή λέξη «yiol» (που σημαίνει δρόμος) κι αργότερα με τον θεό των ανέμων, Αίολο. Η επικρατέστερη όμως εκδοχή για την ονομασία της, αφορά την επωνυμία του φεουδάρχη που είχε το χωριό στην ιδιοκτησία του επί Βυζαντίου ή την περίοδο της Φραγκοκρατίας.

Η Γιόλου είναι από τα χωριά της Μεγαλονήσου με μακρόχρονη ιστορία, εξού και υπάρχουν αναφορές για αυτή σε παλιούς χάρτες και αρχαία κείμενα ως Ghiolou και lolu. Λέγεται ότι η κοινότητα τον 14^ο αιώνα ήταν στην ιδιοκτησία του οίκου Μοντολίφ, ενώ κατ’ άλλους ανήκε στα βασιλικά κτημάτα της Λουζινιανο-βενετικής περιόδου, και πιο συγκεκριμένα στον Κόμη ντε Ρουσιά, στου οποίου την περιουσία είχαν περιέλθει χωριά της περιοχής της Πόλης Χρυσοχούς.

Ιστορικά η κοινότητα της Γιόλου σημαδεύτηκε με τις τραγικές σφαγές του 1821 και τις συνθήκες που επικράτησαν κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, όπως για παράδειγμα όταν ο σουλτάνος Αβδούλ Μετζίτ διέταξε την προσαγωγή όλων των κατοίκων της σε δίκη, κατηγορώντας τους για φόνο, έως ότου μεσολάβησε ο Γάλλος πρόξενος, και το όλο συμβάν συγκαταλέχθηκε στα εσωτερικά θέματα της Κύπρου.

Όντας ένα από τα λίγα παφίτικα χωριά που κατάφεραν να νικήσουν την αστυφιλία, ο πληθυσμός της Γιόλου τα τελευταία χρόνια αυξάνεται, γεγονός που εξηγείται από τους ίδιους τους ντόπιους από το εύφορο περιβάλλον, όπου ευδοκιμούν οι αμπελώνες και τα εσπεριδοειδή, αλλά και την κοντινή απόσταση που απέχει η κοινότητα από τις μεγάλες πόλεις του νησιού. Μάλιστα, όλα τα οργανωμένα σύνολα της κοινότητας, συνεχώς διοργανώνουν κάθε είδους εκδηλώσεις προκειμένου να κρατήσουν ζωντανή την παράδοση του τόπου, αφυπνίζοντας τους πολίτες της περιοχής.

Κύριο αξιοθέατο της Γιόλου αποτελεί η Παναγία Χρυσελεούσα, του 1978, η οποία ξεπροβάλλει επιβλητικά στην καρδιά της κοινότητας και στην οποία ξεχωρίζει το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι με τις βυζαντινές εικόνες που φιλοτεχνήθηκαν από τον γνωστό αγιογράφο Καλλίνικο. Άλλα αξιοθέατα της περιοχής, αποτελούν τα ξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Μάρκου, που λέγεται ότι επισκέφτηκε την κοινότητα κατά το παρελθόν, της Αγίας Ειρήνης, του Αγίου Αρκαδίου, του πρόσφατα ανακαλυφθέντος Αγίου Νηπίου που αποτελεί έναν από τους παλαιότερους ναΐσκους της περιοχής, και του Προφήτη Ηλία.

Στη Γιόλου πλέον υπάρχει το Μουσείο Λαϊκής Παράδοσης Γιόλους, καθώς επίσης λειτουργεί μέχρι και σήμερα ιδιότυπος παραδοσιακός αλευρόμυλος, ο οποίος και συνεχίζει ν’ εξυπηρετεί τα γύρω χωριά της περιοχής, ο οποίος παραμένει ανοιχτός για επίσκεψη ή και χρήση από το ευρύ κοινό, ακόμη κι όταν απουσιάζει ο ιδιοκτήτης του. Επιπλέον, στον οικισμό είναι διασκορπισμένα πολλά ακόμη εκκλησιαστικά μνημεία, όπως η Μονή Αγίων Αναργύρων Μηλιούς στο ομώνυμο χωριό.

Τέλος, στη Γιόλου υπάρχει ένα αγροτουριστικό κατάλυμα , καφενεία, ένα εκ των οποίων «βλέπει» μέχρι και τον κόλπο της Πόλης Χρυσοχούς, καθώς και δύο παραδοσιακές ταβέρνες, τράπεζα και σουπερ-μάρκετ με ντόπια προϊόντα, όπως χαλούμι και ζιβανία.