Φοίνικας

Ο Φοίνικας είναι ακατοίκητο χωριό της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο και απέχει 25 χιλιόμετρα της ομώνυμης πόλης, 66 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 130 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Χτισμένος ακριβώς στις βορειοδυτικές όχθες του φράγματος του Ασπρόκρεμου (ή Ξεροπόταμου), ο Φοίνικας αποτέλεσε το στρατηγείο των ναϊτών Ιπποτών λόγω της στρατηγικής του θέσης, καθώς ήταν χτισμένος σε επίπεδη περιοχή ανάμεσα στον ποταμό και μια κάθετη πλαγιά. Όταν οι ναΐτες απέκτησαν το νησί της Κύπρου από το βασιλιά της Αγγλίας Ριχάρδο το Λεοντόκαρδο και εγκαταστάθηκαν στο Κάστρο Λευκωσίας, επέλεξαν σαν δεύτερη έδρα την περιοχή αυτή, ώστε να ελέγχουν καλύτερα τα χωριά των επαρχιών Πάφου και Λεμεσού.

Το χωριό οικοδομήθηκε εξ ολοκλήρου με πέτρα της περιοχής και με ένα ιδιόμορφο αρχιτεκτονικό μοτίβο που δε συναντάται αλλού στο νησί, αφού εδώ όλα τα οικήματα ήταν πανομοιότυπα και σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής, μετατρέπονταν σε απόρθητα φρούρια. Στο ισόγειο υπήρχε η μοναδική είσοδος των σπιτιών που οδηγεί σε εσωτερική αυλή και χρησιμοποιούνταν ως στάβλος για τα άλογα, ενώ μια εσωτερική πέτρινη σκάλα, οδηγούσε στον πρώτο όροφο όπου βρίσκονταν τα δωμάτια, η κουζίνα, το σαλόνι και ο φούρνος. Μόνο εδώ υπάρχουν εξωτερικά παράθυρα και αυτά είναι πολύ μικρά.

Ο Φοίνικας συνέχισε να κατοικείται και τους επόμενους αιώνες, της Φραγκοκρατίας, της Ενετοκρατίας, της Τουρκοκρατίας, αλλά και επί αγγλικής αποικιακής κυβέρνησης, μέχρι και τη δεκαετία του 1960. Μετά την απελευθέρωση της Κύπρου και την ανεξαρτησία της και εν συνεχεία με την τουρκική εισβολή του 1974, οι τελευταίοι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι εγκατέλειψαν τον οικισμό και μετοίκησαν στις κατεχόμενες από τους Τούρκους περιοχές της βόρειας Κύπρου.

Πλέον, το «βυθισμένο χωριό» στέκει ερειπωμένο στις όχθες του φράγματος, με την εικόνα εγκατάλειψης να «σπάει» από τον κόσμο που φτάνει στην περιοχή για να δει το μοναδικό θέαμα των παλιών κτιρίων που είναι μισοβυθισμένα στο νερό, όταν οι βροχοπτώσεις είναι πολλές και προκαλείται υπερχείλιση του φράγματος. Ο Φοίνικας καθίσταται ιδανικό σημείο για φωτογράφιση, κυρίως την άνοιξη, λόγω του εντυπωσιακού τοπίου, τhw παλέτας των χρωμάτων και των λουλουδιών που αντικρίζει ο επισκέπτης, αλλά και των αντανακλάσεων των ερειπωμένων κτιρίων πάνω στο νερό.

Το εγκαταλελειμμένο χωριό είναι πολύ κοντά στην Αναρίτα (3 χιλιόμετρα), τα Χολέτρια και τη Νατά (5 χιλιόμετρα), ενώ απέναντι και από την  άλλη πλευρά του φράγματος, βρίσκεται η Νικόκλεια. Η πρόσβαση στο Φοίνικα είναι δύσκολη, καθώς οι διαδρομές που οδηγούν εδώ περνούν από χωματόδρομο. Η μια διαδρομή μάλιστα (αυτή από τη Νατά), διασχίζει από μέσα την κοίτη του Ασπρόκρεμου, άρα είναι αδύνατο να φτάσει κάποιος εδώ τους χειμερινούς μήνες που το νερό είναι πολύ, ενώ η άλλη (από την Αναρίτα), ακολουθεί ανώμαλη και κατηφορική πορεία από ένα χωματόδρομο που συναντά μικρό ρέμα με καλαμιώνες.