Ασπρογιά

Η Ασπρογιά είναι χωριό της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο και απέχει 33 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της ομώνυμης πόλης, 86 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 123 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Αγγίζοντας σχεδόν στα όρια του περίφημου δάσους Πάφου και πολύ κοντά στην Κανναβιού και στην Πάνω Παναγιά, η Ασπρογιά των μερικών δεκάδων κατοίκων είναι ένα από τα μικρά αμπελοχώρια της επαρχίας, χτισμένη σε υψόμετρο 670 μέτρων ανάμεσα σε ελαιόδεντρα, μοσφιλιές, βελανιδιές και πλατάνους. Μπορεί η απόσταση από τα αστικά κέντρα να είναι σχετικά μεγάλη, αλλά αυτό επέτρεψε στον οικισμό να διατηρήσει την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική του, έχοντας παλιά και όμορφα οικοδομήματα στον πυρήνα του χωριού. Σημαντική ασχολία για τους ντόπιους είναι η παραγωγή ζιβανίας, σουτζούκου και παλουζέ, προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας λόγω και των εδαφών που ευνοούν τα αμπέλια και τα σταφύλια.

Η κεντρική εκκλησία της κοινότητας είναι αφιερωμένη στον Άγιο Επιφάνιο και συνιστά έναν πετρόχτιστο μικρό ναό.

Πολύ κοντά στην Ασπρογιά και σε απόσταση 4 χιλιομέτρων, βρίσκεται η πανέμορφη και πασίγνωστη Μονή Παναγίας Χρυσορρογιάτισσας, ένα μεγαλόπρεπο κτιριακό συγκρότημα που ιδρύθηκε το 12ο αιώνα και είναι τόπος προσκυνήματος για πολλούς ντόπιους αλλά και ξένους επισκέπτες (κυρίως από τη Ρωσία), που φτάνουν κατά χιλιάδες κάθε χρόνο για να δουν τη θαυματουργή εικόνα της.

Σε πολύ κοντινή απόσταση από την κοινότητα, συναντάται και η Αγία Μονή Πάφου (5,5 χιλιόμετρα), ένα από τα αρχαιότερα θρησκευτικά αξιοθέατα, αφού χτίστηκε το 300 μ.Χ. πάνω στα ερείπια αρχαιοελληνικού ναού του βασιλιά της Πάφου Νικοκλή (374/373-361 π.Χ.), αφιερωμένου στην Ήρα.

Ο “σπήλιος τ΄αή Σώζοντα”, είναι ένα μεγάλο σπήλαιο στο οποίο κατέφυγε ο Άγιος Σώζων καταδιωκόμενος από τους Σαρακηνούς τον 7ο αιώνα. Όταν οι Άραβες έκαψαν την εικόνα της Παναγίας που βρισκόταν στην Αγία Μονή Πάφου, στη συνέχεια τον καταδίωξαν. Ο άγιος, ο οποίος έβοσκε το κοπάδι του μαζί με άλλα παιδιά της ηλικίας του, μπήκε στο σπήλαιο για να ξεφύγει.

Αφού οι Σαρακηνοί ανακάλυψαν την κρυψώνα, έβαλαν φωτιά στο σπήλαιο και το έκαψαν. Σύμφωνα με την παράδοση, μέσα από το σπήλαιο πήγαζε νερό και ήταν αγίασμα που θεραπεύει τα εξανθήματα, ενώ οι κάτοικοι της περιοχής συνήθιζαν να κρεμούν ρούχα στους άγριους θάμνους κοντά στη σπηλιά ως τάμα για αρρώστους. Σήμερα, πάντως, δεν υπάρχει καμιά ένδειξη νερού.

Στην περιοχή που μαρτύρησε ο Άγιος Σώζων, απέναντι από το σπήλαιο και το ποτάμι, χτίστηκε αργότερα εκκλησία με την εικόνα του και τα λείψανά του. Τα ερείπια του ναού αυτού είναι ορατά μέχρι σήμερα και η εικόνα φυλάσσεται στη Χρυσορρογιάτισσα, ενώ Μμερικά από τα λείψανα σώζονται εκεί και τα υπόλοιπα βρίσκονται στη Μονή Μαχαιρά.

Ο Άγιος Σώζων είναι τοπικός άγιος της Πάφου που γιορτάζει στις 7 Σεπτεμβρίου και πριν αγιοποιηθεί, ήταν βοσκός από το «Πλακουντούδιν», μεσαιωνικό οικισμό κοντά στην Ασπρογιά.