Αναρίτα

Η Αναρίτα στην Κύπρο είναι χωριό της επαρχίας Πάφου, που απέχει 16 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της ομώνυμης πόλης, 58 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 140 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Xτισμένος σε υψόμετρο 105 μέτρων και προσφέροντας υπέροχη θέα στις νοτιοδυτικές παραλίες του νησιού, ο μικρός οικισμός της Αναρίτας βρίσκεται πάνω σε κρητίδες του σχηματισμού Πάχνας και είναι γνωστός για το περίφημο τυρί αναρή που παράγεται στην περιοχή.

Ιστορικά το χωριό υφίσταται από την εποχή της Φραγκοκρατίας και περιλαμβανόταν στον κατάλογο μεσαιωνικών φέουδων της Κύπρου. Μαζί με άλλα χωριά, παραχωρήθηκε το 1468 από τον Ιάκωβο Β΄ της δυναστείας των Λουζινιανών στον ιππότη Jerome Salviati, ενώ αργότερα αναφέρεται ως ένα από τα φέουδα της βασιλικής ιδιοκτησίας των Κουκλιών. Επί Τουρκοκρατίας, η Αναρίτα αναδείχτηκε σε σπουδαίο γεωργικό και κυρίως κτηνοτροφικό χωριό με μοναδικά γαλακτοκομικά προϊόντα. Όσον αφορά την πιο σύγχρονη ιστορία, το μικτό χωριό στο οποίο ζούσαν Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι, αντιμετώπισε τις συνέπειες των διακοινοτικών ταραχών της δεκαετίας του 1960, με τους πρώτους να αποχωρούν οριστικά το 1963-1964.

Η ονομασία της κοινότητας πιθανώς να σχετίζεται με την ύπαρξη του μοναστηριού του Αγίου Ονησιφόρου, που μερικά ερείπιά του είναι ορατά κοντά στην εκκλησία του, ενώ άλλες πηγές συσχετίζουν το όνομα με την αναρή, το κυπριακό είδος τυριού που παράγει ο τόπος. Μια άλλη εκδοχή κάνει λόγο για την Αναβρύτα που με το πέρασμα του χρόνου έγινε Αναρίτα, επειδή ανάβλυζαν από παντού νερά. Τέλος, υπάρχει και η εκδοχή που αναφέρεται στο ότι η ονοματοδοσία του χωριού προήλθε από το Ενορίτης. Η βυζαντινή λέξη ενορία σημαίνει εκκλησιαστική περιφέρεια, ενώ επί Φραγκοκρατίας απέκτησε και διοικητική σημασία, λεγόταν ανορία και ως φυσικό επακόλουθο, η ενορίτα έγινε Αναρίτα.

Σήμερα η κοινότητα, εκτός από το όμορφο φυσικό τοπίο που την περιβάλλει, έχει να προσφέρει πολλά στον επισκέπτη της. Στην περιοχή υπάρχουν εστιατόρια, ταβέρνες, ένα κατάστημα πώλησης καφέ και καφενείο, ενώ για όσους επιλέξουν να παραμείνουν, υπάρχουν προσεγμένα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Το Φράγμα του Ασπρόκρεμμου που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της κοινότητας, είναι το δεύτερο μεγαλύτερο και κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1980, στο πλαίσιο του μεγάλου αρδευτικού έργου της Πάφου για την αξιοποίηση των υδατικών πόρων της επαρχίας Πάφου, παρέχοντας νερό σ’ όλη την παραλιακή πεδιάδα από το Χάποταμι μέχρι και τον Άγιο Γεώργιο Πέγειας. Στην περιοχή επίσης λειτουργεί δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο για τα παιδιά της κοινότητας. Ο όμορφος εκδρομικός χώρος στα βόρεια του χωριού στην περιοχή «Καππαρόβουνος», δημιουργήθηκε το 2003 από το Τμήμα Αναδασμού σε συνεργασία με το κοινοτικό συμβούλιο και είναι ιδανικός για χαλάρωση ανάμεσα σε μουριές, χαρουπιές και ελιές, ή για πικ νικ αφού παρέχονται υποδομές με ξύλινα παγκάκια και τραπέζια, ψησταριά, πόσιμο νερό από πετρόκτιστη βρύση και χώρο υγιεινής.

Το Βοτανικό Πάρκο «Ελιούδια», φιλοξενεί πολλά είδη φυτών και δέντρων και στο οποίο ο επισκέπτης μπορεί να επιλέξει ένα πλήθος δραστηριοτήτων. Στους τεράστιους χώρους του φιλοξενεί παραδοσιακό μουσείο, φάρμα, έχει εστιατόριο και μπαρ, αλλά και παιδότοπο, γήπεδα και πισίνα για τα παιδιά.

Η κύρια εκκλησία στην Αναρίτα, βυζαντινό πετρόχτιστο κτίσμα του 19^ου αιώνα, είναι αφιερωμένη στην Αγία Μαρίνα και βρίσκεται στο κέντρο της κοινότητας, ενώ στη νότια είσοδο του χωριού, συναντάται το εκκλησάκι του Αγίου Ονησιφόρου και κοντά του το σπήλαιο που δεν είναι προσβάσιμο και έχει «σφραγιστεί» από μια ελιά. Μέρος των λειψάνων του Αγίου Ονησιφόρου, διατηρούνται στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, άλλα στη Μονή Κύκκου και στην Μονή Χρυσορρογιάτισσας. Το μικρό ξωκλήσι του Αγίου Επιφανείου βρίσκεται στα ανατολικά και λίγο  έξω από τον οικισμό.

Το μνημείο ηρώων είναι αφιερωμένο στους πεσόντες ήρωες της κοινότητας που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία στον αγώνα κατά των Άγγλων 1955-59 και στις διακοινοτικές ταραχές του 1963-64, Λαμπριανού Χριστοφή, Αντρέα Γεωργίου, Αντρέα Λουκά, Γεωργίου Στόκκου και Ροδοσθένη Αλεξάνδρου.