Αξύλου

Η Αξύλου είναι χωριό της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο και απέχει 21 χιλιόμετρα ανατολικά της ομώνυμης πόλης, 67 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 150 περίπου χιλιόμετρα της Λευκωσίας.

Χτισμένη σε υψόμετρο 300 μέτρων και ανάμεσα σε αμπελώνες, πανύψηλα κυπαρίσσια και εποχιακές καλλιέργειες της κοιλάδας του Έζουσας ποταμού, η Αξύλου είναι μια μικρή κοινότητα σχεδόν ενωμένη με το Ελεδιό.

Το χωριό αποτέλεσε έναν αμιγώς τουρκοκυπριακό οικισμό μέχρι και το 1953 και το μεγάλο σεισμό που έπληξε την Πάφο. Τότε, η κοινότητα υπέστη σοβαρότατες καταστροφές και η αγγλική κυβέρνηση αποφάσισε τη μεταφορά του οικισμού σε ασφαλέστερο σημείο, στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το χωριό. Οι Άγγλοι έφτιαξαν λυόμενα σπίτια για τους κατοίκους, ενώ ταυτόχρονα έφεραν στον οικισμό τους Τουρκοκύπριους του Ελεδιού, μετατρέποντας το τελευταίο σε καθαρά ελληνοκυπριακό οικισμό.

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και την αμοιβαία ανταλλαγή πληθυσμών από τη συμφωνία Ντενκτάς-Κληρίδη, όλοι οι Τουρκοκύπριοι της Αξύλου μετοίκησαν στις κατεχόμενες περιοχές της βόρειας Κύπρου και στη θέση τους έφτασαν Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες, με την κυπριακή κυβέρνηση να τους παραχωρεί  τα σπίτια των Τουρκοκυπρίων.

Στο χωριό  υπάρχει ένα πάρκο και ένα καφενείο, ενώ στα δυτικά του υπάρχει ύψωμα που προσφέρει θέα της ευρύτερης περιοχής και των αμπελώνων που την περιβάλλουν.

Λόγω του τουρκοκυπριακού παρελθόντος της κοινότητας, οι εκκλησίες που εξυπηρετούν τις θρησκευτικές ανάγκες των λιγοστών ντόπιων, ανήκουν στο γειτονικό Ελεδιό, όπως ο μικρός πετρόχτιστος ναός της Αγίας Ειρήνης και το σύγχρονο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, ένας μικρός και σύγχρονος ναός χτισμένος πάνω σε ύψωμα.

Ακόμα ένα θρησκευτικό σημείο ενδιαφέροντος στην Αξύλου είναι το σπήλαιο των Αγίων Επιφανίου, Χαρίτωνος και Αλεξάνδρου στην περιοχή του λόφου «Μούττη τ΄Άη-Μπιφάνη» (Κορυφή του Αγίου Επιφανίου). Οι εργασίες που έγιναν στα δεξιά  του κεντρικού δρόμου από Νατά προς το χωριό, έφεραν στο φως την πίσω πλευρά του ασκητηρίου, η οποία σήμερα είναι η κύρια είσοδός του. Το σπήλαιο που βρίσκεται ακριβώς πάνω στο δρόμο, είναι σκαμμένο σε μαρμαροειδές πέτρωμα και μοιάζει με xτιστό τάφο με καμπυλοειδή οροφή. Σύμφωνα με πηγές, οι Άγιοι Επιφάνιος, Χαρίτωνας και Αλέξανδρος ήταν από τους 300 πρόσφυγες της Παλαιστίνης που κατέφυγαν στην Κύπρο και ασκήτεψαν εδώ.

Σε πολύ κοντινή απόσταση βορειοανατολικά της κοινότητας, συναντάται και η πασίγνωστη Μονή Παναγίας Χρυσορρογιάτισσας (15,5 χιλιόμετρα) και η Αγία Μονή Πάφου (14,5 χιλιόμετρα)  δύο από τα πιο σημαντικά μοναστήρια στην επαρχία. Η Χρυσορρογιάτισσα είναι ένα μεγαλόπρεπο κτιριακό συγκρότημα που ιδρύθηκε το 12^ο αιώνα και είναι τόπος προσκυνήματος για πολλούς ντόπιους αλλά και ξένους επισκέπτες (κυρίως από τη Ρωσία), που φτάνουν κατά χιλιάδες κάθε χρόνο για να δουν τη θαυματουργή εικόνα της. Η Αγία Μονή αποτελεί και ένα από τα αρχαιότερα θρησκευτικά αξιοθέατα, αφού χτίστηκε το 300 μ.Χ. πάνω στα ερείπια αρχαιοελληνικού ναού του βασιλιά της Πάφου Νικοκλή (374/373-361 π.Χ.), αφιερωμένου στην Ήρα.

Η Αξύλου βρίσκεται πολύ κοντά στη Νατά (5 χιλιόμετρα), την Αμαργέτη (4 χιλιόμετρα), τη Σταυροκόννου (11 χιλιόμετρα), το Ελεδιό (2,5 χιλιόμετρα) και την Επισκοπή Πάφου (6 χιλιόμετρα).