Γιαλιά

Το χωριό Γιαλιά εντοπίζεται περίπου 15 χιλιόμετρα ανατολικά της Πόλης Χρυσοχούς, και συναντάται μεταξύ των χωριών Αργάκα (δυτικά) και Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς (ανατολικά), ενώ βρίσκεται σε απόσταση περίπου 50 χιλιομέτρων βορειοανατολικά της ομώνυμης πρωτεύουσας στην επαρχία Πάφου της Κύπρου, και 120 χιλιόμετρα από τη Λεμεσό και τη Λευκωσία.

Οι ρίζες του χωριού είναι ελληνικές όπως παρατηρείται από το όνομά του, Γιαλιά, που πιθανώς να προέρχεται από το επίθετο «αιγιαλιά» και σημαίνει κάτι το παραθαλάσσιο. Από την άλλη, ο ποταμός Γιαλιάς ή Ιδαλίας, ο δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός της Κύπρου, ρέει ασταμάτημα δίπλα από την κοιλάδα του οικισμού, αποτελώντας μία ακόμη εκδοχή για την προέλευση της ονομασίας του.

Οι περίπου 120 μόνιμοι κάτοικοι της Γιαλιάς ασχολούνται κυρίως με τον τουρισμό και τη γεωργία. Στην περιοχή καλλιεργούνται ελιές, όσπρια, και μερικά φρουτόδεντρα και εσπεριδοειδή, ενώ τα τελευταία χρόνια μεγαλώνει ο αριθμός των θερμοκηπίων.

Από κέντρο του τουρκοκυπριακού θύλακα, η Γιαλιά μετά το 1975 έγινε τόπος εγκατάστασης των εκτοπισμένων Ελληνοκύπριων προσφύγων που έφυγαν από τις τουρκοκρατούμενες περιοχές της Μόρφου και της Κερύνειας. Σήμερα, το αραιοκατοικημένο χωριό χωρίζεται σε δύο οικισμούς. Την Κάτω Γιαλιά, που ακολουθεί την παράκτια ανάπτυξη της βορειοδυτικής Κύπρου, και την Πάνω Γιαλιά, που συνορεύεει με το δάσος Πάφου, έναν πνεύμονα της Μεγαλονήσου και εξαιρετικής ομορφιάς φυσικό περιβάλλον, όπου και συναντάται ο δεύτερος μεγαλύτερος δασικός σταθμός του νησιού. Επιπλέον, στην περιοχή αρκετοί Λευκωσιάτες διατηρούν τις εξοχικές τους κατοικίες.

Βασικά σημεία ενδιαφέροντος  της όχι και τόσο ξακουστής Γιαλιάς είναι η διάσημη Γεωργιανή Μονή Παναγίας της Χρυσογιαλιώτισσας (5 χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο του χωριού) με τη μικρή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, και ο ανακαινισμένος νερόμυλος (κάπου στο μέσο της κοινότητας). Ακόμη, ο Άγιος Νικόλαος Γεωργιανής Μονής, που βρίσκεται περίπου 200 μέτρα βόρειοανατολικά από το γεωργιανό μοναστήρι, το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, καθώς και το ανακαινισμένο σχολείο πάνω στο λόφο, που ενίοτε λειτουργεί και σαν εστιατόριο, είναι μερικά ακόμη από τα αξιοθέατα της περιοχής.

Τέλος, η άγριας ομορφιάς παραλία Γιαλιάς, που συμπεριλαμβάνεται στο δίκτυο Natura 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην οποία εκβάλλει το ομώνυμο ποτάμι της περιοχής, ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τις βουτιές του, ενώ κατά μήκος του παραθαλάσσιου δρόμου με κατεύθυνση τον Πωμό μπορεί να βρει πολλές επιλογές ξενοδοχείων και εστιατορίων.