Χαμάμ Ομεριέ

To Χαμάμ Ομεριέ βρίσκεται στον πυρήνα της παλιάς πόλης της Λευκωσίας, απέναντι από το ομώνυμο τζαμί, σε μια από τις πιο όμορφες και γραφικές γειτονιές που αναδεικνύει το μεγαλείο της πάλαι ποτέ ενιαίας πρωτεύουσας της Κύπρου.

Συναντάται στη σημερινή πλατεία Τηλλυρίας και ανάμεσα στους προμαχώνες Κωνστάντζα και Podocataro και στα βορειοδυτικά του Αρχιεπισκοπικού Μεγάρου, του Βυζαντινού Μουσείου Λευκωσίας, του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης Κύπρου και πολλών άλλων σημείων ενδιαφέροντος.

Ένας ιστορικός χώρος που χτίστηκε μετά την κατάληψη της πόλης από τους Τούρκους το 1570, το Χαμάμ Ομεριέ αποτέλεσε δωρεά του Λαλά Μουσταφά Πασά και ήταν αφιερωμένο στον Προφήτη Ομάρ που επισκέφτηκε τη Λευκωσία στο δρόμο του από τη Δαμασκό προς την Αίγυπτο, εξ ου και ευρύτερη περιοχή έγινε γνωστή ως Ομεριέ.

Το 1571 ο Μουσταφά Πασάς εκτός από το να χτίσει το χαμάμ, είχε μετατρέψει και το μεσαιωνικό μοναστήρι των Αυγουστίνων της εκκλησίας της Αγίας Μαρίας σε μουσουλμανικό τέμενος, στο γνωστό Τζαμί Ομεριέ που βρίσκεται ακριβώς απέναντί του. Το 14^ο αιώνα ήταν ένα από τα τρία σημαντικότερα μοναστήρια στην πρωτεύουσα, ενώ χρησιμοποιήθηκε και ως ξενώνας που είχε χτίσει ο Λατίνος Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Guillaume Gonème το 15^ο αιώνα. Το κτίριο είχε καταστραφεί πλήρως μέχρι και το επίπεδο των παραθύρων από τους βομβαρδισμούς των Τούρκων κατά την πολιορκία της πόλης και το 1571, μετατράπηκε σε τέμενος.

Το εντυπωσιακό πέτρινο οικοδόμημα από ασβεστόλιθο του Χαμάμ Ομεριέ, έχει το χρώμα της ώχρας και χαρακτηρίζεται από την τυπική αρχιτεκτονική που ακολουθείται στα οθωμανικά λουτρά. Έχει μία βόρεια και μία νότια είσοδο και διαθέτει θολωτή στέγη στην αίθουσα υποδοχής. Στη μέση της αίθουσας, δεσπόζει μια οκταγωνική δεξαμενή και πίσω της, υπάρχουν δύο δωμάτια μεσαίας θερμοκρασίας, ενώ πίσω από αυτά, το θερμό θολωτό δωμάτιο.

Το 2003, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδότησε το κοινοτικό πρόγραμμα UNDP/UNOPS «Συνεργασία για το Μέλλον», σε συνεργασία με το δήμο Λευκωσίας και το Κύριο Πρόγραμμα Λευκωσίας για την αναστήλωση του μνημείου. Το 2006 απέσπασε το Europa Nostra, το 1^ο Βραβείο στην κατηγορία «Διατήρηση της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς» της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά.

Πλέον το Χαμάμ Ομεριέ έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής προορισμός, καθώς λειτουργεί κανονικά ως κέντρο ευεξίας και καλλωπισμού, τον οποίο επισκέπτονται ντόπιοι αλλά και ξένοι. Είναι ένα από τα τρία δημόσια λουτρά της Λευκωσίας και το μοναδικό που έχει αποκατασταθεί πλήρως.

Τα λουτρά ήταν από τα πρώτα έργα που κατασκεύαζαν οι Οθωμανοί μετά την κατάκτηση μιας πόλης, αφού σύμφωνα με το δόγμα τους, οι πιστοί ανεξαρτήτως φύλου, έπρεπε να πλυθούν με τρεχούμενο νερό, πριν την είσοδό τους σε κάποιο τέμενος για προσευχή.

Ως χώρος, συγκροτούνται από τρία μέρη, την υποδοχή, την ενδιάμεση περιοχή και τα κύρια λουτρά και λειτουργούσαν από το πρωί ως νωρίς το απόγευμα για τις γυναίκες και τα παιδιά, ενώ τις βραδινές ώρες δέχονταν μόνο άντρες.

Η «Δροσερή Αίθουσα», χρησίμευε ως αποδυτήρια και ήταν γενικά ο χώρος προετοιμασίας, αναμονής, ανάπαυσης και καλλωπισμού μετά το λουτρό. Συνήθως διέθετε ξύλινο υπερώο και ντιβάνια, ενώ στο κέντρο υπήρχε συντριβάνι.

Η «Χλιαρή Αίθουσα», ήταν ένας μέτρια θερμαινόμενος χώρος για τη σταδιακή προσαρμογή του σώματος στη ζέστη, με πεζούλια για ξεκούραση και γούρνες (μαρμάρινες λεκάνες) για πλύσιμο.

Η «Ζεστή Αίθουσα», ο κατεξοχήν χώρος του χαμάμ, ήταν ένας πολύ θερμός χώρος με θερμοκρασία 30-40 βαθμών Κελσίου, με υπερυψωμένο δάπεδο σε μορφή εξέδρας στο κέντρο του (στην πέτρα του ομφαλού) στο οποίο γινόταν το μασάζ και οι πελάτες ξάπλωναν για εντριβές. Εδώ υπήρχαν επίσης γούρνες με τρεχούμενο νερό. Ο χώρος αυτός επικοινωνούσε και με άλλα δωμάτια, μικρά, ατομικά δωμάτια, στα οποία η θερμοκρασία ξεπερνούσε τους 40 βαθμούς.

Το συγκρότημα συμπλήρωναν άλλοι βοηθητικοί χώροι υγιεινής, αποχωρητήρια, δωμάτιο αποτρίχωσης και άλλα.