Μονή Κύκκου

Η Μονή Κύκκου είναι ίσως το σημαντικότερο μοναστήρι της Κύπρου και βρίσκεται στην περιοχή της Μαραθάσας, στο δυτικό τμήμα της οροσειράς του Τροόδους και σε υψόμετρο 1.150 περίπου μέτρων.

Χτισμένη σε μια από τις πιο ψηλές βουνοκορφές στα δυτικά του Τροόδους, ανάμεσα σε πλούσια βλάστηση και πολύ κοντά στο Θρονί της Παναγιάς, η Μονή Κύκκου συνιστά ένα τεράστιο οικοδομικό συγκρότημα που δέχεται χιλιάδες επισκέπτες καθόλη τη διάρκεια του χρόνου και ταυτόχρονα τον απόλυτο θρησκευτικό προορισμό στη μεγαλόνησο που αξίζει να επισκεφτεί κανείς.

Η πλήρης ονομασία της είναι «Ιερά Βασιλική και Πατριαρχική Σταυροπηγιακή Μονή της Παναγίας του Κύκκου». Βασιλική, επειδή ιδρύθηκε με προσωπική οικονομική συμβολή βυζαντινού αυτοκράτορα και Πατριαρχική Σταυροπηγιακή, γιατί στον θεμέλιο λίθο της τοποθετήθηκε σταυρός, κάτι που σημαίνει ότι είναι αυτοδιοικούμενη και που επιδεικνύεται από το συγίλλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Κυρίλλου Στ’ το 1818. Το προσωνύμιο Κύκκος, είναι άγνωστο πώς προέκυψε, αλλά η επικρατέστερη εκδοχή μιλάει για ένα αυτοφυόμενο θάμνο στην περιοχή που ονομάζεται και κόκκος.

Αποτελώντας από τη σύστασή του ανδρικό μοναστήρι και έδρα της Επισκοπής Κύκκου, ιδρύθηκε γύρω στα τέλη του 11^ου αιώνα και μετά από μια σειρά θαυματουργών γεγονότων, από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο τον Α΄ τον Κομνηνό (1081-1118), ο οποίος και έστειλε την εικόνα της Παναγίας που βρισκόταν μέχρι τότε στο βυζαντινό ανάκτορο της Κωνσταντινούπολης.

Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο βυζαντινός διοικητής της Κύπρου Μανουήλ Βουτομύτης πήγε για κυνήγι, χάθηκε από τους συντρόφους του στα δάση του Τροόδους. Εκεί συνάντησε τον Ησαΐα, έναν γέρο ασκητή, από τον οποίο ζήτησε να του δείξει το δρόμο της επιστροφής. Ο ερημίτης αποφεύγοντας τα εγκόσμια, δεν απαντούσε στις ερωτήσεις του και εξοργισμένος ο βυζαντινός διοικητής, τον έβρισε και τον κακοποίησε.

Όταν ο Βουτομύτης τελικά επέστρεψε στη Λευκωσία, αρρώστησε βαριά, αποδίδοντας την ασθένειά του στην κακή του συμπεριφορά προς τον Ησαΐα και έστειλε τους υπηρέτες του να τον βρουν. Όταν τον οδήγησαν μπροστά του, ο Βουτομύτης ζήτησε ταπεινά συγγνώμη από το μοναχό και εκείνος προσευχήθηκε για τη θεραπεία του. Αφού ανάρρωσε, υποσχέθηκε στον Ησαΐα ότι θα του έδινε ό,τι ζητούσε και ως αντάλλαγμα, ο ασκητής του ζήτησε την Εικόνα της Θεοτόκου, ένα από τα 3 έργα του Ευαγγελιστή Λουκά από την Κωνσταντινούπολη. Ο Βουτομύτης ταξίδεψε με τον Ησαΐα στη Βασιλεύουσα, βρίσκοντας το βασιλιά σε απόγνωση, καθώς η κόρη του ήταν βαριά άρρωστη. Ο Ησαΐας προσευχήθηκε στον Θεό και η κόρη θεραπεύτηκε, αλλά ο Κομνηνός αρνήθηκε να αποχωριστεί την εικόνα, μέχρι που χτυπήθηκε και ο ίδιος από την αρρώστια, οπότε και την παρέδωσε, συμβάλλοντας και οικονομικά στην ανέγερση του μοναστηριού. Κατά τη μεταφορά της Παναγίας του Κύκκου από τα παράλια ως τα βουνά του Τροόδους με συνοδεία πλήθους πιστών, τα δέντρα υποκλίνονταν, ενώ τα κοχύλια έβγαιναν από τη θάλασσα και τους συνόδευαν. Μέχρι σήμερα στην διαδρομή από τη θάλασσα προς την κορυφή, υπάρχουν ακόμα τα δέντρα που υποκλίνονται και διάφορα όστρακα μέσα στους βράχους.

Η εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, δηλαδή του Κύκκου, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς και αναπαριστά την Παναγία βρεφοκρατούσα από τη δεξιά πλευρά. Σε έγγραφο των αρχών της δεκαετίας του 1550 αποκαλείται και «Μαρία της βροχής», καθώς συνδέθηκε με τη βροχοποιό της δύναμη στις μεγάλες περιόδους ανομβρίας που μάστιζαν κατά καιρούς το νησί. Η εικόνα προστατεύεται από πέπλο και βρίσκεται από το 1576 μέσα σε ασημένια θήκη, διακοσμημένη με μαργαριτάρια. Το ασημένιο κάλυμμα αντικαταστάθηκε από ένα καινούργιο το 1795 και έκτοτε, η εικόνα δεν έχει κοιταχτεί ποτέ από κανένα. Όποιος προσπάθησε να σηκώσει το πέπλο, τιμωρήθηκε και τον βρήκαν πολλές συμφορές. Η Παναγία η Ελεούσα του Κύκκου θεωρείται επίσης θαυματουργή για τις ρευματικές ασθένειες.

Η Μονή Κύκκου συμμετείχε ενεργά στα δρώμενα του τόπου και βοηθούσε έμπρακτα τους κατοίκους της Κύπρου σε όλες τις δύσκολες ιστορικές φάσεις που βίωσε το νησί, έχοντας πλούσια φιλανθρωπική δράση και κοινωνική προσφορά. Τα πολλά της μετόχια σε διάφορες περιοχές με τις τεράστιες εκτάσεις γης παραχωρούνταν στους χωρικούς για οικονομική ενίσχυση και τρόπο βιοπορισμού και ταυτόχρονα αποτέλεσε από τα σημαντικότερα πνευματικά κέντρα που με τα εκκλησιαστικά της κείμενα, συνέβαλαν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και της ορθόδοξης συνείδησης των Κυπρίων. Για την προσφορά της γενικότερα στη πνευματική ανάπτυξη της Κύπρου, έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών το 1971. Η πνευματική της επίδραση διακρίνεται μέσα από εικόνες τύπου Κυκκώτισσας, οι οποίες αγιογραφήθηκαν μεταξύ του 13^ου  και του 15^ου αιώνα και οι οποίες διασώζονται στην Κύπρο και αλλού. Επί Τουρκοκρατίας, καλλιεργήθηκαν η τέχνη, η αγιογραφία, η ξυλογλυπτική και τα γράμματα, ενώ ελληνικό σχολείο λειτουργούσε από το 18^ο  αιώνα, που αργότερα εξελίχθηκε σε τριτάξιο ελληνικό γυμνάσιο. Στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ το 1955-59, συνέβαλε αποφασιστικά χρηματοδοτώντας τον αγώνα, αλλά και οργανώνοντας και στηρίζοντας τα κρησφύγετα του Αρχηγού Γρίβα Διγενή γύρω από τους χώρους της Μονής Κύκκου. Από το 1960, στα χρόνια της ανεξαρτησίας, διέθεσε ένα σημαντικό μέρος των πόρων της για την ίδρυση σχολείων, ενώ στην τουρκική εισβολή του 1974 αποτέλεσε καταφύγιο εκτοπισμένων Ελληνοκυπρίων και συνεισέφερε οικονομικά στην ενίσχυση των προσφύγων, στην βελτίωση των συνθηκών ζωής των στρατευμένων και αφιέρωσε γη για τη δημιουργία στρατοπέδων της Εθνικής Φρουράς.

Το μοναστηριακό συγκρότημα αποτελείται από πολλά ετερόκλητα αρχιτεκτονικά στοιχεία, με τα κτίρια να ανάγονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Στο μέσο υπάρχει μεγάλη πλακόστρωτη αυλή με πηγάδι, ενώ γύρω της έχουν δημιουργηθεί στοές μπροστά από τις εσωτερικές όψεις των κτισμάτων. Κέντρο του συγκροτήματος είναι ο ναός και γύρω από αυτόν βρίσκονται το ηγουμενείο, το συνοδικό, τα κελιά των μοναχών, η βιβλιοθήκη, το Μουσείο Μονής Κύκκου, οι αίθουσες υποδοχής, το εφορείο, ένα μικρό παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους, του, Αποστόλου Ανδρέα, του Αγίου Νικηφόρου, η Σκήτη του Αγίου Βασιλείου και πολλά άλλα. Οι περισσότεροι χώροι έχουν ανακαινισθεί και διακοσμηθεί με διάφορες εκκλησιαστικές παραστάσεις, κατασκευασμένες από ψηφιδωτά, τα οποία κοσμούν την είσοδο και τους τοίχους της εσωτερικής αυλής και των διαδρόμων.

Το μοναστήρι είναι κτισμένο από αργούς λίθους της περιοχής και οι στέγες των κτισμάτων είναι διαμορφωμένες με λιθόκτιστες καμάρες, καλυμμένες με νεότερη δίρριχτη στέγη από οπλισμένο σκυρόδεμα κεραμίδι.

Το καθολικό της Μονής Κύκκου χωρίζεται σε τρία κλίτη με τοξοστοιχίες και είναι ρυθμού βασιλικής με τρούλο. Από τα τρία κλίτη, το μεσαίο είναι αφιερωμένο στην Παναγία, το δεξιό στους Αγίους Πάντες και το αριστερό στους Αρχαγγέλους Γαβριήλ και Μιχαήλ. Το εσωτερικό του ναού κοσμείται από τέμπλο που κατασκευάστηκε το 1755, μετά την πυρκαγιά του 1751 και πάρα τη φωτιά που ξέσπασε εκ νέου το 1813, σώθηκε κατά θαυμαστό τρόπο, όπως και οι εικόνες. Οι περισσότερες εικόνες είναι βυζαντινής τεχνοτροπίας, ενώ υπάρχουν και κάποιες εμφανώς επηρεασμένες από τη δυτική επίδραση στην τέχνη, σαν αυτές που αγιογραφήθηκαν από τον Κρητικό ζωγράφο Ιωάννη Κορνάρο στα τέλη του 18^ου αιώνα. Στο εσωτερικό της εκκλησίας υπάρχουν επίσης μανουάλια, πολυέλαιοι εξαιρετικής ρωσικής τέχνης του 18^ου και 19^ου αιώνα και διάφορα άλλα ιερά σκεύη. Το καμπαναριό αποτελεί προέκταση του ναού και χτίστηκε το 1882, αφού επί Τουρκοκρατίας δεν επιτρεπόταν η χρήση καμπάνας. Έχει 6 καμπάνες, με τη μεγαλύτερη που κατασκευάστηκε στη Ρωσία, να ζυγίζει 1.280 κιλά.

Στο μοναστήρι υπηρέτησε ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄ ως δόκιμος μοναχός, με τον τάφο του να βρίσκεται στο Θρονί της Παναγιάς, αλλά και ο διάδοχος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ και στενός συνεργάτης του, Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Α’.

Η Μονή Κύκκου που έχει σημαντικό αριθμό μοναχών, γιορτάζει 2 φορές το χρόνο, στην Κοίμηση της Θεοτόκου το δεκαπενταύγουστο και στη Γέννηση της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου. Μάλιστα, διαθέτει και καταλύματα, που παραχωρούνται δωρεάν στους προσκυνητές. Έξω από το μοναστήρι και κοντά στο χώρο στάθμευσης, υπάρχουν πολλά μικρά κιόσκια και περίπτερα που πουλούν κάθε είδους προϊόντα.

Μονή Κύκκου

2865 Λευκωσία, Κύπρος

Ώρες Λειτουργίας:

Μάιος- Αύγουστος: 09:30-12:30, 13:30-18:30

Σεπτέμβριος-Απρίλιος: 10:00-12:30, 13:30-16:00

Τηλέφωνο: 00357 2294274200357, 00357 22942319, 00357 22942736

Φαξ: 00357 22942384, 00357 22386154, 00357 22942744

email:  [email protected]

Ιστοσελίδα: www.imkykkou.com.cy

Είσοδος ελεύθερη