Μεταλλείο Σκουριώτισσας

Το Μεταλλείο Σκουριώτισσας βρίσκεται 25 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας στην ομώνυμη επαρχία της Κύπρου, κι απέχει μερικά εκατοντάδες μέτρα από τον οικισμό Κατύδατα.

Η Μεγαλόνησος (Cyprus) έχει συνδέσει ιστορικά τ’ όνομά της με το χαλκό (cuprous). Η εξόρυξη του χαλκού στην Κύπρο ξεκίνησε πριν το 3000 π.Χ. και οι πρόγονοι του νησιού  ήταν αποδεδειγμένα δεινοί μεταλλευτές και επιδέξιοι μεταλλουργοί. Έτσι, μέχρι και τις μέρες μας έχει παραχθεί το μεγαλύτερο μέρος από το μετάλλευμα του χαλκού, ενώ κατά τη διάρκεια της μεταλλουργικής κατεργασίας, τα έλαχιστα κατάλοιπα χαλκού που  υπολοίπονται (οι σκουριές) προστατεύονται, βάσει νομοθεσίας, ως αρχαία μνημεία. Η ονομασία του Μεταλλείου Σκουριώτισσας, συνδέει τ’ όνομά της με τα παραπάνω.

Αποτελώντας το αρχαιότερο μεταλλείο χαλκού στον κόσμο, το Μεταλλείο Σκουριώτισσας, συνεχίζει μέχρι και σήμερα να παράγει χαλκό εφαρμόζοντας την σύγχρονη μέθοδο της υδρομεταλλουργίας, που είναι περιβαλλοντικά φιλικότερη και έχει χαμηλότερο κόστος, επιτρέποντας έτσι την επεξεργασία μεταλλευμάτων χαμηλότερης περιεκτικότητας, καθώς επίσης τα τελευταία χρόνια έχει προβεί σε σύγχρονα πειράματα, όπως για παράδειγμα να μετατρέψει την ηλιακή ακτινοβολία σε χαλκό.

Με αναφορές ήδη από τον Όμηρο, η ιστορία του ξεκινά περίπου 4000 χρόνια πριν, όπως αποδεικνύει η εύρεση αρχαίων στοών στην περιοχή του παλιού χωριού Σκουριώτισσα. Τότε δηλαδή, που οι αρχαίοι των μυθικών βασιλείων μετέφεραν χαλκό από το λόφο Φουκάσας στη θάλασσα του Ξερού. Το Μεταλλείο Σκουριώτισσας άρχισε να λειτουργεί ένα γύρω στο 1921 μέχρι και το 1974, και από το 1994 συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του, προσέφερε μέχρι και παράγωγα του χαλκού που χρησιμοποιήθηκαν από μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες. Το 1916 περνά στα χέρια της Cyprus Mines Corporation (CMC), ενώ με την τουρκική εισβολή του 1974 μένει στις ελεύθερες περιοχές, με τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας του να βρίσκονται στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού. Την περίοδο 1976-1995, η Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία αναλαμβάνει εκεί την παραγωγή χαλκού και χρυσού. Από το 1994, η εταιρεία Hellenic Copper Mines (HCM) αξιοποιεί μέχρι και σήμερα τα κοιτάσματά του.

Συγχρόνως, με την εκμετάλλευση του χαλκού, εξορύσσονται και θειούχα μεταλλεύματα χαλκού, και κυρίως σιδηροπυρίτης, ενώ ολόκληρη τη μεταλλευτική περιοχή του Μεταλλείου Σκουριώτισσας εντοπίστηκαν κοιτάσματα Φουκάσας, Φοίνικα και Τρία Βουνάρκα. Μέσα στον χώρο του μεταλλείου υπάρχουν επίσης και δύο τεχνητές λίμνες, οι οποίες κι είναι απαραίτητες στη διαδικασία της εξόρυξης του χαλκού.

Αν και η είσοδος απαγορεύεται στο κοινό, στο Μεταλλείο Σκουριώτισσας διοργανώνονται κατά καιρούς διάφορες εκδηλώσεις (συναυλίες-παραστάσεις).