Δάσος Πάφου

Το δάσος Πάφου, ένα από τα πολλά αξιοθέατα φύσης της Κύπρου, απέχει περίπου 60 χιλιόμετρα βόρεια της ομώνυμης πρωτεύουσας της επαρχίας Πάφου, και 100 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και ανατολικά της Λευκωσίας.

Μεταξύ της επαρχίας Πάφου, η οποία είναι υπέυθυνη για τη διαχείρισή του, και της επαρχίας Λεμεσού, στο βορειοδυτικό τμήμα της Μεγαλονήσου κι επάνω στην οροσειρά του Τροόδους βρίσκεται καλά κρυμμένος ένας πνεύμωνας πρασίνου και ένα από τα εντυπωσιακότερα οικοσυστήματα και το μεγαλύτερο δάσος του νησιού. Το δάσος Πάφου, εκτεινόμενο βόρεια στον Πωμό, στα Πηγαίνεια, και στον Πάνω Πύργο Τηλλυρίας, ανατολικά από τις Γερακιές, τη Λεμύθου, τα Καμινάρια, μέχρι και το Φοινί, εξαπλώνεται στα νότια στον Άγιο Νικόλαο Πάφου, την Παναγία Πάφου, και την Κανναβιού, φτάνοντας μέχρι και τα χωριά της δυτικής Κύπρου (Λυσός, Κινούσα, Αργάκα, και Γιαλιά).

Αν κανείς δύσκολα φαντάζεται την εικόνα του τραχέως, άγριου τοπίου στην Κύπρο, θα πρέπει σίγουρα ν’ ακολουθήσει το φιδογυριστό δρόμο που σκαρφαλώνει στο δάσος Πάφου. Στα ενδότερά του υπάρχει ο κεντρικός δασικός σταθμός στο Σταυρό της Ψώκας, ενώ πυροφυλάκια και επιπλέον σταθμοί για την προφύλαξη της δασικής έκτασης, συναντώνται σε διάφορα σημεία και χωριά της γύρω περιοχής.

Με έκταση περίπου 600 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που αντιστοιχεί σχεδόν στο 7% της συνολικής έκτασης της Μεγαλονήσου, το δάσος Πάφου ξεκινά από τη θάλασσα και καταλήγει στην κορυφή του ψηλότερου βουνού του, τον Τριπύλου (1352 μέτρα). Τα φλεβικά του πετρώματα κι οι σπάνιας αξίας οικότοποι καλύπτουν ολόκληρο το δυτικό τμήμα της οροσειράς του Τροόδους, με τα όρια του να συμπίπτουν με το κύριο κρατικό δάσους της Πάφου (το οποίο κι αντιπροσωπεύει το 96% της δασικής έκτασης της περιοχής). Προσταυτευόμενο ήδη από την περίοδο της Αγγλοκρατίας , σήμερα έχουν υιοθετηθεί διάφορα μέτρα για την προστασία του. Στην περιοχή ισχύει μόνιμη απαγόρευση του κυνηγιού, καθώς επίσης η βόσκηση, η λατόμευση και άλλες δραστηριότητες, επιτρέπονται μόνο κατόπιν σχετικής άδειας και υπό αυστηρή επίβλεψη των αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ από τις 22 Νοεμβρίου του 2005, η τοποθεσία που φιλοξενεί το δάσος αποτελεί Ζώνη Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ).

Επιπρόσθετα, η περιοχή των Μαύρων Κρεμών έχει οριστρεί ως Βιογενετικό Απόθεμα του Συμβουλίου της Ευρώπης, η περιοχή πέριξ του Τριπύλου, ως Φυσικό Απόθεμα με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ενώ ολόκληρο το δάσος Πάφου, έχει χαρακτηριστεί ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου) και συμπεριλαμβάνεται στο Δίκτυο Natura 2000 ως Ειδική Περιοχή Προστασίας.

Τα είδη φυτών που φύονται στο δάσος Πάφου ξεπερνούν τα 600, ενώ οι ποταμοί Διάριζος και Ρούδιας ευνοούν  την ολόχρονη παραποτάμια βλάστηση. Το δάσος που αναγεννάται μόνο του και με φυσικό τρόπο, αποτελείται κυρίως από δάση τραχείας πεύκης και θάμνους λατζιάς. Οι νότιες πλαγιές του (Κοιλάδα των Κέδρων), είναι κατάφυτες με το μοναδικό ενδημικό δέντρο της Κύπρου, τον κέδρο.

Επιπλέον, το δάσος Πάφου συνιστά την πιο σημαντική περιοχή της Μεγαλονήσου, όσον αφορά τη γέννηση αρπακτικών πουλιών, όπως σπιζαετών και διπλοσάινων, ενώ οι γυπαετοί επισκέπτονται τακτικά αυτή την πράσινη όαση για να δροσιστούν με νερό. Τ’ αγρινά – (Ovis gmellini ophion) το  μεγαλύτερο θηλαστικό της κυπριακής πανίδας, ένα είδος αγριοκάτσικου, που από το 1978 περιλαμβάνεται στα υπό εξάλειψη είδη και προσταύεται αυστηρά από τη νομοθεσία του νησιού, τα οποία κουρνιάζουν κοντά στον Σταυρό της Ψώκας και στις απόκρημνες πλαγιές του παφίτικου δάσους. Εκεί επίσης, γεννιώνται οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί ενδημικών δενδροβατών, κυπριακών οινανθών, κυπριακών κουφαηδονιών και δωδεκατών, και είναι ο μοναδικός τόπος αναπαραγωγής σαϊνιών.

Περπατώντας ένα από τα μονοπάτια της φύσης από και προς το δάσος Πάφου, ο περιηγητής μπορεί να επισκεφτεί τον εντυπωσιακό «Κρεμμό της Πελλής», να ξαποστάσει στο Σταυρό της Ψώκας, όπου μάλιστα μπορεί να βρει φαγητό και διαμονή, ενώ ακολουθώντας τον μαιανδρικό δρόμο που περνά πάνω από βαθιές καταπράσινες χαράδρες, μπορεί να φτάσει μέχρι και τη Μονή Κύκκου ή και το Μουσείο Δασικής Κληρονομιάς Κάμπου Λευκωσίας, προκειμένου να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες  για την περιοχή.

Η διαδρομή για το δάσος Πάφου είναι αρκετά απαιτητική, ειδικά στα σημεία που υπάρχουν αρκετές στροφές με ανηφόρες, οπότε και συνίσταται η μετακίνηση με 4χ4 όχημα. Τέλος, σε περίπτωση εκτάτου ανάγκης, οι επισκέπτες οφείλουν να ενημερώσουν το Τμήμα Δασών.