Αναλιόντας

Ο Αναλιόντας είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας στην Κύπρο και απέχει 25 χιλιόμετρα νότια της Λευκωσίας, 76 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λεμεσού, 48 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λάρνακας και 138 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πάφου.

Χτισμένος σε υψόμετρο 380 μέτρων ανάμεσα σε άγρια βλάστηση σχεδόν στο κέντρο του νησιού, ο Αναλιόντας των 300 περίπου κατοίκων με τις αιωνόβιες ελιές από τη φραγκοκρατία και τα πολλά υπόγεια νερά του ποταμού Γαρύλλη, είναι περιοχή όπου καλλιεργούνται ελιές, σιτηρά, λαχανικά και οπωροφόρα δέντρα. Ένας οικισμός με πλούσιο ιστορικό παρελθόν και αξιόλογη γεωγραφική θέση, σήμερα έχει προσελκύσει αρκετούς ξένους, οι οποίοι έχουν φτιάξει νεόδμητα οικοδομήματα, δίνοντας στην περιοχή πνοή και ζωντάνια, με την τοπική ταβέρνα να προσφέρει ντόπιους μεζέδες για όσους φτάσουν μέχρι την ημιορεινή κοινότητα που βρίσκεται πολύ κοντά στην πρωτεύουσα.

Το χωριό υφίσταται από αρχαιοτάτων χρόνων, καθώς σύμφωνα με ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης, στην τοποθεσία «Κούρβελλος» βρέθηκαν εργαλεία της νεολιθικής εποχής (4.800 π.χ.), ίδιας περιόδου με το νεολιθικό συνοικισμό Χοιροκοιτίας στην επαρχία Λάρνακας. Επίσης στην τοποθεσία «Πετρερά», πεντακόσια μέτρα νοτιοδυτικά του χωριού, υπήρχε οικισμός, τα ερείπια του οποίου είναι μεγάλοι σωροί από πέτρες (εξ ου και η ονομασία «Πετρερά»), ενώ στην τοποθεσία «Μαζόβουνος» βρέθηκαν και ρωμαϊκοί τάφοι, ένας εξ αυτών με ανεκτίμητης αξίας αγγεία και χρυσαφικά.

Στα βυζαντινά χρόνια, αλλά και στα μετέπειτα χρόνια της Φραγκοκρατίας, ο Αναλιόντας ήταν ξακουστός για τα πολλά θαύματα του Αγίου Γεωργίου, το εκκλησάκι του οποίου είναι σήμερα εγκαταλελειμμένο, ενώ στην πιο πρόσφατη ιστορία του τόπου, η κοινότητα ήταν μικτή με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους κάτοικους μέχρι και τις διακοινοτικές ταραχές της δεκαετίας του 1960.

Η ονομασία του χωριού προέρχεται από το ρήμα «αναλύω», καθώς κατά την περίοδο που άκμασε στο αρχαίο βασίλειο της Ταμασσού η επεξεργασία χαλκού, υπήρχαν στην περιοχή και χώροι όπου «αναλύονταν» μεταλλεύματα», δηλαδή χώροι επεξεργασίας χαλκού και χρυσού. Μάλιστα, μέχρι σήμερα συναντώνται σωροί πετρωμάτων ως απομεινάρια της επεξεργασίας των μεταλλευμάτων. Έτερη εκδοχή για το όνομα κάνει λόγο για το φέουδο, τον Άνω Λιόντα και το γειτονικό φέουδο Κάτω Λιόντα, τον γειτονικό Καταλιόντα, με έμβλημα το λιοντάρι. Τα δυο χωριά ήταν ενετικά φέουδα με το εν λόγω ζώο του Ευαγγελιστή Μάρκου, να αποτελεί σύμβολο και οικόσημο των Ενετών.

Η κύρια εκκλησία του Αναλιόντα που βρίσκεται στα ανατολικά, είναι αφιερωμένη στην Αγία Μαρίνα και οικοδομήθηκε το 1917 στα θεμέλια παλιότερου ναού του 16^ου αιώνα. Στο εσωτερικό της κοσμείται με ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι και επισκοπικό θρόνο, του 18^ου αιώνα και την αρχαία εικόνα της αγίας.

Το πιο σημαντικό όμως αξιοθέατο στον οικισμό αποτελεί η Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ Αναλιόντα, που συναντάται σε λόφο στα νοτιοδυτικά του χωριού και χρονολογείται στα μέσα του 18ου αιώνα, ενώ αποτελεί προστατευόμενο μνημείο του Τμήματος Αρχαιοτήτων της Κύπρου. Το πετρόχτιστο εκκλησάκι του Αγίου Νεκταρίου λειτουργεί ως παρεκκλήσι στην αυλή του όμορφου αυτού μοναστηριού. Επίσης, ένα ακόμα μοναστήρι που βρίσκεται κοντά και ανήκει και στα όρια του χωριού Καμπιά, είναι η Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου που λειτούργησε το 1993.

Ακόμα ένα στολίδι της κοινότητας αποτελεί το Εκκλησιαστικό Μουσείο Αναλιόντα που περιλαμβάνει εικόνες και ιερά κειμήλια από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, ιερά σκεύη και άμφια που χρονολογούνται από τον 16^ο  έως τον 20ό αιώνα.

Το μνημείο πεσόντων, μια πέτρινη στήλη με δυο μαρμάρινες πλάκες,  είναι προς τιμήν των πεσόντων και αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής του 1974 και όχι μόνο (Χριστάκης Χαραλάμπους, Ανδρέας Προδρόμου, Ανδρέας Κωστή Αχιλλέως, Κυριάκος Ιορδάνους Παρασκευά), ενώ υπάρχει και ένα μικρό δάσος με μαρμάρινο μνημείο αφιερωμένο στον Γιώργο Χατζηνικολάου που αγνοείται από τον Αττίλα.