Ανάγυια

Η Ανάγυια είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας στην Κύπρο και απέχει 20 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας, 67 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λεμεσού, 48 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λάρνακας και 132 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πάφου.

Χτισμένη σε υψόμετρο 300 μέτρων και στα νότια του Πεδιαίου ποταμού, η Ανάγυια των 1.400 περίπου κατοίκων έχει τιμηθεί για πολλές συνεχόμενες χρονιές με το Α’ Βραβείο Καθαριότητας και Ευπρεπισμού από τους κρατικούς φορείς της μεγαλονήσου (2002-2007). Μια μικρή και σύντομη απόδραση από τα αστικά κέντρα, η κοινότητα στην οποία λειτουργεί νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο, αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια και προσφέρει αρκετά αξιοθέατα στον επισκέπτη της, ο οποίος μπορεί να φάει στις ταβέρνες και τα εστιατόρια του χωριού και να περπατήσει στις όμορφες γειτονιές με τα πλινθόκτιστα σπίτια και τα στενά δρομάκια.

Το χωριό έχει πλούσιο ιστορικό παρελθόν, καθώς αποτελούσε στην αρχαιότητα συνοικισμό του βασιλείου της Ταμασσού, με τον ομώνυμο αρχαιολογικό χώρο που βρίσκεται στα 5 χιλιόμετρα νότια της Ανάγυιας. Οι ανασκαφές που έγιναν στη βόρεια πλευρά μικρού λόφου, έφεραν στο φως μια μικρή νεκρόπολη με προχριστιανικούς τάφους που ανάγονται στο 2^ο και τον 1^ο  αιώνα π.Χ., αλλά και πήλινους αμφορείς, αντικείμενα και γυάλινα φιαλίδια που βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου.

Στην πιο σύγχρονη ιστορία του τόπου, οι Τουρκοκύπριοι της περιοχής έφυγαν στις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ μετά την τουρκική εισβολή του 1974, ιδρύθηκε προσφυγικός συνοικισμός στον οποίο εγκαταστάθηκαν Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες που έφτασαν εδώ από τις κατεχόμενες περιοχές της βόρειας Κύπρου.

Η ονομασία του χωριού προέρχεται από τις λέξεις «Άνω» και «Αγυιά», (άνω δρόμος) και συνδέεται με ένα μικρό αναφορικό δρόμο που οδηγεί στην Ανάγυια και παρεκκλίνει από το δρόμο που ενώνει τη Λευκωσία με την ορεινή περιοχή της Πιτσιλιάς.

Στην κοινότητα, από τα σημαντικότερα σημεία ενδιαφέροντος είναι η παλιά λιθόκτιστη εκκλησία των Αγίων Νόμωνος και Βηχιανού (που λέγεται και Άγιος Γενάδιος), και δίπλα ακριβώς, βρίσκεται το παλιό δημοτικό σχολείο, ενώ το κοινοτικό πάρκο «Ανδρέας Χρίστου» στην κορυφή του βουνού στα ανατολικά, προσφέρει πανοραμική θέα της περιοχής.

Ο παλιός ναός των Αγίων Νόμωνος και Βηχιανού είναι ένα μικρό μονόκλιτο κτίσμα βασιλικού ρυθμού του 13^ου αιώνα στα ανατολικά του χωριού. Στο εσωτερικό του βρίσκονται το εξαιρετικής τέχνης τέμπλο και δυο θαυματουργές εικόνες, της Παναγίας και των Αγίων Νόμωνος και Βηχιανού που ζωγραφίστηκε πάνω σε παλιότερη εικόνα.

Στα δυτικά της Ανάγυιας, βρίσκεται η νεόδμητη εκκλησία των αγίων, μια τρίκλιτη βασιλική με τρούλο που ολοκληρώθηκε το 2002. Η μνήμη τους τιμάται στις 11 Δεκεμβρίου, οπότε και πολλοί πιστοί προσέρχονται στο χωριό, καθώς είναι οι μοναδικές εκκλησίες παγκοσμίως αφιερωμένες στους εν λόγω αγίους στις οποίες φυλάσσονται και τα λείψανά τους. Οι δυο άγιοι θεωρούνται θαυματουργοί για θεραπείες που σχετίζονται με το αναπνευστικό σύστημα, το βήχα και τη γρίπη.