Άγιος Γεώργιος Καυκάλου

Ο Άγιος Γεώργιος Καυκάλου είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας στην Κύπρο και απέχει 60 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας, 96 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λάρνακας, 80 χιλιόμετρα βόρεια της Λεμεσού και 125 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πάφου.

Χτισμένος σε υψόμετρο 450 μέτρων δίπλα από την κοιλάδα της Ελιάς με θέα το δάσος Αδελφοί και στους πρόποδες της οροσειράς του Τροόδους,  ο Άγιος Γεώργιος Καυκάλου των μερικών δεκάδων κατοίκων σφύζει από πλούσιες φυσικές εικόνες και καλλιέργειες από ελιές, αμυγδαλιές, πρώιμα μήλα και πατάτες, ενώ περιτριγυρίζεται και από άγρια βλάστηση. Το καλοκαίρι, λόγω του δροσερού κλίματος αλλά και του κόσμου που διατηρεί τα εξοχικά του στην περιοχή, ο πληθυσμός αυξάνεται, αγγίζοντας τους 150 περίπου κατοίκους.

Η ονομασία του χωριού συνδέεται με ένα ομώνυμο εκκλησάκι που υπήρχε στην περιοχή και κάτω από αυτό, βρισκόταν μια σπηλιά όπου ζούσε ένας μοναχός. Μάλιστα, στη σπηλιά, βρέθηκε και η εικόνα του αγίου. Λόγω του ότι ο οικισμός είναι χτισμένος σε ένα «καύκαλο», ονομάζεται Άγιος Γεώργιος Καυκάλου (ή και Άγιος Γεώργιος Καυκάλλου).

Σύμφωνα με ιστορικές πηγές κατά τα μεσαιωνικά χρόνια υπήρχαν στην περιοχή δυο οικισμοί, το Αθάσιν και Καύκαλον, ενώ στην τοποθεσία «Στρογγυλοβούναρο» στα βόρεια του χωριού, βρέθηκαν τάφοι-σπήλαια. Η κοινότητα άρχισε να κατοικείται εποχιακά από κατοίκους της Κυπερούντας και άλλων γειτονικών χωριών του Τροόδους κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και συγκεκριμένα τη δεκαετία του 1830, με σκοπό να αξιοποιήσουν τα κτήματα της περιοχής και να βρουν νέα βοσκοτόπια, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες που οι κλιματολογικές συνθήκες ήταν δυσμενείς και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανεπαρκείς. Με το πέρασμα του χρόνου, αυξήθηκε ο πληθυσμός και ο οικισμός χρησιμοποιήθηκε ως μόνιμη κατοίκηση με πέτρινα ισόγεια κτίσματα μικρών διαστάσεων.

Αξιοθέατα στον Άγιο Γεώργιο Καυκάλου αποτελούν οι αιωνόβιες ελιές, τα όμορφα δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής στα πετρόχτιστα σπίτια του χωριού, οι δυο χώροι πρασίνου που περιβάλλονται από πεύκα, κυπαρίσσια και χαρουπιές, το μικρό φράγμα στην περιοχή Μαλάς, καθώς και μια μυλόπετρα που βρέθηκε από αρχαίο οικισμό. Το Μονοπάτι της Φύσης Αγίου Γεωργίου Καυκάλου δίνει την ευκαιρία στον περιηγητή να απολαύσει τα όμορφα χρώματα και μυρωδιές της φύσης, αλλά και τη χλωρίδα και πανίδα στην περιοχή. Η κεντρική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στο κέντρο  της κοινότητας και στο πιο ψηλό σημείο του παλιού οικιστικού πυρήνα και χτίστηκε τη δεκαετία του 1920, σε θέση που υπήρχε παλιότερη εκκλησία. Ο μονόκλιτος ναός με τέσσερα σταυροθόλια και αψίδες δεν είναι το μόνο θρησκευτικό αξιοθέατο στο χωριό, καθώς υπάρχουν και τα ίχνη της παλιάς εκκλησίας του Αγίου Θεοδώρου στα βόρεια και τα ερείπια της παλιάς εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής στα νοτιοδυτικά, σε μια δύσβατη περιοχή εντός του δάσους «Αδελφοί». Τα ερείπια αυτά χρονολογούνται στην ίδια περίοδο με την Παναγία της Ασίνου που περιλαμβάνεται στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της Ουνέσκο.

Στα ανατολικά του Αγίου Γεωργίου Καυκάλου βρίσκεται και το μεταλλείο χαλκού Αλεστού που τμήμα του ανήκει στον γειτονικό Ξυλιάτο και λειτούργησε τη δεκαετία του 1970. Πάντως, δεν αποκλείεται η επαναλειτουργία του, καθώς υπάρχουν μέχρι και σήμερα μεταλλεύματα χαλκού, σιδήρου και χρυσού. Σήμερα η τοποθεσία έχει πετρώματα σιδηροπυρίτη, ενώ μια μικρή λίμνη έχει καλύψει τον πυρήνα του μεταλλείου.

Αν βρεθεί κανείς στην περιοχή, αξίζει η επίσκεψη στο πανέμορφο φράγμα Ξυλιάτου με τον εκδρομικό του χώρο, που αποτελούν πόλο έλξης πολλών Κυπρίων και ξένων που έρχονται να θαυμάσουν το μοναδικό τοπίο με το πυκνό πευκόδασος και το σπάνιο κυπριακό νερόφιδο. Η κάθε υπερχείλιση του υδατοφράχτη, μετατρέπει πολλά σημεία του σε καταρράκτη και διαρκεί συνήθως 2-3 μήνες που πέφτουν πολλές βροχές. Ο εκδρομικός χώρος που βρίσκεται στους πρόποδες του φράγματος, είναι επισκέψιμος από πλήθος κόσμου κατά την υπερχείλισή του το Φεβρουάριο έως και το Μάρτιο, αλλά και τους καλοκαιρινούς μήνες.

Ο εκδρομικός χώρος στην περιοχή Καπουράς με τον ομώνυμο δασικό σταθμό, μεταξύ Αγίου Γεωργίου Καυκάλου και Κανναβιών, είναι από τα πιο όμορφα τοπία για να επισκεφτεί κανείς, απολαμβάνοντας τη φύση και το φαγητό του. Εκεί υπάρχουν ξύλινα παγκάκια και τραπεζάκια, ψησταριά, πέτρινες βρύσες με πόσιμο νερό, χώροι υγιεινής και ένας όμορφος παιδότοπος.