Άγιος Δημήτριος Μαραθάσας

Ο Άγιος Δημήτριος Μαραθάσας είναι χωριό της επαρχίας Λεμεσού στην Κύπρο και απέχει 45 περίπου χιλιόμετρα βορειοδυτικά από τη Λεμεσό, 120 χιλιόμετρα δυτικά από τη Λάρνακα, 85 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας και 70 βορειοανατολικά της Πάφου.

Χτισμένος στις όχθες του ποταμού Κρυού, περιτριγυρισμένος από πυκνό δάσος και σε υψόμετρο 900 περίπου μέτρων, μέσα στην ομώνυμη κοιλάδα, ο Άγιος Δημήτριος Μαραθάσας είναι ένας μικρός οικισμός που ανήκει στην ομώνυμη γεωγραφική περιφέρεια και περιλαμβάνει ένα σύμπλεγμα 14 χωριών. Στο χωριό υπάρχουν ελάχιστες καλλιέργειες λόγω του εδάφους που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη της γεωργίας. Οι πολλές και πλατύφυλλες κληματαριές με το σταφύλι βέρικο συναντώνται μόνο στις αυλές των σπιτιών του χωριού. Η ιδιόμορφη μορφολογία του εδάφους και το ορεινό ανάγλυφο πλέον δεν αποτελούν πρόβλημα για την περιοχή, καθώς η διαπλάτυνση των δρόμων συνέβαλε στη σημαντική βελτίωση του οδικού δικτύου. Έτσι, η κοινότητα είναι προσβάσιμη εύκολα και από τη Λεμεσό και από τα κοντινά τουριστικά θέρετρα που βρίσκονται στο Τρόοδος. Κάποιοι από τους παλιούς που ζούσαν εδώ, άρχισαν να αναπαλαιώνουν τα σπίτια τους και να επιστρέφουν είτε για διακοπές, είτε για κατοίκηση, δίνοντας μια πνοή στο χωριό των 60 περίπου μόνιμων κατοίκων.

Η ονομασία του Αγίου Δημητρίου Μαραθάσας οφείλεται στην ομώνυμη εκκλησία που υπάρχει στο χωριό.

Η Μαραθάσα κατοικήθηκε κατά τα βυζαντινά χρόνια, με τους κατοίκους να εγκαταλείπουν τα παράλια και να μετοικούν στα ορεινά, ώστε να προστατευθούν από τις αραβικές επιδρομές της εποχής. Τα βουνά του Τροόδους, προσέφεραν φυσική κάλυψη, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν πολλά χωριά γύρω απ΄τις πανύψηλες κορφές και τα δάση. Μάλιστα, πολλά χωριά της δημιουργήθηκαν λόγω και των μεγάλων μοναστηριών, που προϋπήρχαν στην περιοχή.

Οι πρώτες αναφορές για τον Άγιο Δημήτριο Μαραθάσας είναι γνωστές από το 15^ο αιώνα. Σύμφωνα με πηγές το 1460-1473, ο Φράγκος βασιλιάς του νησιού Ιάκωβος Β΄ παραχώρησε αριθμό χωριών και τα εισοδήματά τους σε διάφορους ευγενείς και η συγκεκριμένη κοινότητα παραχωρήθηκε στον Ονούφριο Ρεσκουένσες. Επί Τουρκοκρατίας, το χωριό ερήμωσε, πιθανώς λόγω των επιδημιών αλλά και των λεηλασιών των Τούρκων στα χωριά του Τροόδους. Στη πιο σύγχρονη ιστορία, ο Άγιος Δημήτριος Μαραθάσας ιδρύθηκε εκ νέου στα τέλη του 18^ου αιώνα, όταν η περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα το χωριό και τότε Μετόχι της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή αγοράστηκε από οικογένεια από τις γειτονικές Τρεις  Ελιές. Στη συνέχεια πέρασε ως προίκα στην αδελφή του Μητροπολίτη Πάφου Χρυσάνθου, όταν εκείνη παντρεύτηκε τον Κοντζαμπάση Χατζηθεόδοτο από τα Καμινάρια.

Η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου είναι η κεντρική εκκλησία του χωριού και χτίστηκε το 1831 από τον Χατζηθεόδοτο στα ερείπια παλιότερης εκκλησίας. Η παράδοση αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια των εργασιών για την ανοικοδόμησή της βρέθηκε στα θεμέλια του παλιού ναού ένα ανθρώπινο κρανίο που θεωρήθηκε άγιο λείψανο και σήμερα θεωρείται ότι θεραπεύει από πονοκεφάλους ή πυρετό, αφού έχει αποδειχτεί θαυματουργό.

Το μικρό εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης βρίσκεται σε ύψωμα, είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και ανοικοδομήθηκε σε ερείπια επίσης παλιότερης μικρής εκκλησίας.

Το εκκλησάκι Αγίου Γεωργίου Καπουράλλη που ξαναχτίστηκε τη δεκαετία του 1960, οφείλει την ονομασία του στην ιταλική λέξη caporale (κατώτερος υπαξιωματικός). Η ρίζα της λέξης είναι από το λατινικό caput που σημαίνει κεφαλή και συναντάται στην κυπριακή διάλεκτο ως κάππος, δηλαδή επικεφαλής.

Στην πλατεία του Αγίου Δημητρίου Μαραθάσας, ο επισκέπτης θα δει ένα από τα πολλά καμίνια «ψησίματος» πήλινων αγγείων, καθώς και το τοπικό μουσείο παραδοσιακής αγγειοπλαστικής Αγίου Δημητρίου Μαραθάσας.