Μοσφιλωτή
Η Μοσφιλωτή είναι χωριό της επαρχίας στην 25 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λάρνακας, 42 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Λευκωσίας και 60 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λεμεσού.
Περιτριγυρισμένη από χαμηλά βουνά με πεύκα, δίπλα στον Τρέμιθο ποταμό και σε υψόμετρο 250 μέτρων, η Μοσφιλωτή είναι το πιο κοντινό χωριό της επαρχίας Λάρνακας προς την Λευκωσία, αλλά εκπαιδευτικά και τηλεπικοινωνιακά υπάγεται στην πρωτεύουσα. Ο υδατοφράκτης που βρίσκεται στα όρια της Μοσφιλωτής, βοήθησε στη γεωργική ανάπτυξη της περιοχής και σήμερα καλλιεργούνται εποχιακά λαχανικά, πατάτες, καρπούζια, πεπόνια, ντομάτες, αγγουράκια, κρεμμύδια, κολοκάσι, μαρούλια, μπάμιες, πιπέρια, λάχανα, μελιτζάνες, καθώς και ελιές, εσπεριδοειδή, όσπρια, σιτηρά, χαρουπιές και άλλα.
Η ονομασία του χωριού προέκυψε από τη μοσφιλιά (crataegus azarolus), δέντρο που αφθονούσε παλιά στην περιοχή. Σήμερα δεν σώζονται πολλές μοσφιλιές, αφού επί Αγγλοκρατίας, αρκετοί ξυλοκόποι τις έκοβαν και τις πουλούσαν για ξυλεία στους Άγγλους.
Η Μοσφιλωτή υπήρχε από τα μεσαιωνικά χρόνια και χτίστηκε γύρω από τη Μονή Αγίας Θέκλας που ιδρύθηκε το 330 μ.Χ. μαζί με τη Μονή Σταυροβουνίου από την Αγία Ελένη, όταν επέστρεψε από τους Αγίους Τόπους και είχε μαζί της τον Τίμιο Σταυρό. Κατά τις περιόδους της Φραγκοκρατίας και της Βενετοκρατίας υπήρξε φέουδο κάποιας οικογένειας ευγενών. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και συγκεκριμένα το 1976, οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι μετοίκησαν στα βόρεια και πολλοί Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες, έφτασαν στο χωριό από τις κατεχόμενες περιοχές, δημιουργώντας προσφυγικό συνοικισμό και αυξάνοντας τον πληθυσμό της κοινότητας.
Σε διάφορες τοποθεσίες της Μοσφιλωτής βρέθηκαν κατά καιρούς αρχαία αντικείμενα, σπηλιές και ένας ομαδικός τάφος. Νότια του μοναστηριού της Αγίας Θέκλας, υπάρχουν οι «Σπήλιοι», σπήλαια που αποτελούνταν από δωμάτια και πιστεύεται ότι κατοικούνταν κατά τη διάρκεια επιδρομών, όταν οι κάτοικοι κατέφευγαν στις σπηλιές για να προστατευθούν.
Σήμερα η Μοσφιλωτή είναι οικισμός που συνδυάζει την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική στον πυρήνα του χωριού και τις πιο σύγχρονες κατοικίες κατά μήκος του κύριου ασφαλτοστρωμένου δρόμου που τον διασχίζει. Η κεντρική εκκλησία είναι αφιερωμένη στην Αγία Μαρίνα και χτίστηκε τη δεκαετία του 1980. Η παλιά πετρόχτιστη εκκλησία της Αγίας Μαρίνας πιθανόν οικοδομήθηκε στα μέσα του 17ου αιώνα και αναπαλαιώθηκε το 1990. Οι εικόνες στο εσωτερικό του ναού έχουν φιλοτεχνηθεί από τον γνωστό αγιογράφο και ιεροδιάκονο Φιλάρετο περίπου το 1680. Σύμφωνα με την παράδοση, στην τοποθεσία Αγιάσματα, υπάρχει ρυάκι που είχε αγιάσει η Αγία Μαρίνα και σήμερα ρέει τους καλοκαιρινούς μήνες. Παλιότερα στο χώρο του αγιάσματος, γίνονταν δεήσεις για να πέσει βροχή σε περιόδους ανομβρίας, ενώ όσοι ήθελαν να κάνουν τάμα προς την Αγία, συνήθιζαν να απλώνουν κομμάτια ρούχων σε δέντρα πλησίον του αγιάσματος.
Ένα από τα αξιοπερίεργα πράγματα που υπάρχουν στην κοινότητα είναι το Μουσείο Μισέλ Πλατινί, ένας χώρος με διάφορα αντικείμενα του Γάλλου πρώην ποδοσφαιριστή και παράγοντα της UEFA που φιλοξενεί πάνω από 30.000 αναμνηστικά του και διεκδικεί μια θέση στο ρεκόρ Γκίνες ως το μουσείο με τα περισσότερα ποδοσφαιρικά αναμνηστικά στον πλανήτη. Στο μουσείο-ταβέρνα έρχονται πολλοί τουρίστες και πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης ώστε να μάθουν περισσότερα για το χώρο.
Ο επισκέπτης της Μοσφιλωτής μπορεί επίσης να θαυμάσει ένα όμορφο δίτοξο γεφύρι που ενώνει το χωριό με τα Λύμπια και οικοδομήθηκε το 1944 στο σημείο όπου ο Τρέμιθος ενώνεται με παραπόταμό του που έχει τις πηγές του στην περιοχή.
Λίγο πιο βόρεια από το γεφύρι, έξω από το χωριό υπάρχει ένα μικρό ξωκλήσι, αφιερωμένο στην Αγία Μαρίνα που αναπαλαιώθηκε. Το εικονοστάσι του κοσμείται με μια εικόνα της Παναγίας και μια άλλη του Αγίου Τρύφωνα, του 16ου αιώνα ανεκτίμητης αξίας. Σύμφωνα με την παράδοση, στο σημείο υπήρχε οικισμός βοσκών. Όταν έφτασαν οι Τούρκοι στην Κύπρο το 1570, επιτέθηκαν στον οικισμό με πέτρινα βλήματα, καταστρέφοντάς τον όπως και το ξωκλήσι. Όσοι κάτοικοι γλίτωσαν, ζήτησαν καταφύγιο στα Λύμπια. Η μέρα που έγινε η καταστροφή της Αγίας Μαρίνας, ήταν Τρίτη και από τότε η περιοχή ονομάστηκε «Κακοτρίτη».
Οι περίπου 1.300 κάτοικοι της Μοσφιλωτής ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Μάλιστα, έχει δημιουργηθεί κτηνοτροφική περιοχή και οι λιγοστοί κτηνοτρόφοι έχουν μεταφερθεί εκεί. Δίπλα, λειτουργεί επίσης μεγάλο λατομείο για την επεξεργασία σκυροδέματος και ένα εργοτάξιο επεξεργασίας ασφάλτου λόγω του ορυκτού πλούτου της περιοχής.