Ξυλοτύμβου

Η Ξυλοτύμβου είναι ένα από τα χωριά της επαρχίας Λάρνακας, 20 περίπου χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λάρνακας, 72 χιλιόμετρα ανατολικά της Λευκωσίας και 85 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λεμεσού.

Βρισκόμενη δίπλα από τις βρετανικές βάσεις της Δεκέλειας, ενώ στα βόρεια συνορεύει με περιοχές της κατεχόμενης Κύπρου, η κοινότητα της Ξυλοτύμβου είναι σήμερα γνωστή για τα πολλά της ξωκλήσια και κυρίως για τη Μονή Αγίου Ραφαήλ και Αγίας Μαρίνας Ξυλοτύμβου.

Αν και νέος οικισμός, καθώς πρωτοκακοικήθηκε το 19^ο αιώνα, η παρουσία πολλών εκκλησιών του 12^ου-14^ου αιώνα και αρχαία σπήλαια της προχριστιανικής εποχής, μαρτυρούν ότι στο παρελθόν υπήρχε κάποιος σημαντικός οικισμός στην περιοχή.

Κατά την αρχαιότητα το χωριό, μαζί με την Ορμήδεια, το Αυγόρου, την Ξυλοφάγου, το Λιοπέτρι, την Αγία Νάπα μέχρι και το ακρωτήρι της Πύλας, αποτελούσαν το αρχαίο βασίλειο των Θρόνων που καταστράφηκε από σεισμό και τις βαρβαρικές επιδρομές.

Η ονομασία του χωριού προέκυψε βάσει των εξής εκδοχών: Μια εκδοχή αναφέρει ότι ονομάστηκε έτσι από τα πολλά δάση, εκμεταλλεύσιμα για ξυλεία που υπήρχαν στην περιοχή,  μια άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι προστέθηκε το συνθετικό «ξυλο-» για να το διαχωρίσει με άλλο χωριό με το όνομα Τύμπου, ενώ μια άλλη άποψη λέει ότι ο αρχαιοκάπηλος Λουδοβίκος Πάλμα Ντι Τσιενσόλα (1865-1876), πρόξενος της Αμερικής στη Κύπρο, ανακάλυψε το 1882 ξύλινο λαξευτό τάφο με ξυλογλυπτική παράσταση της Αφροδίτης και της Αρτέμιδος. Γι’αυτό δόθηκε στο χωριό το όνομα Ξυλοτύμβου. Μάλιστα, στο σημείο που βρέθηκε ο τάφος υπήρχε αψιδωτό κτίσμα, οι πέτρες του οποίου το 1890-1900 χρησιμοποιήθηκαν για το κτίσιμο της εκκλησίας του Αγίου Ανδρόνικου.

Στην Ξυλοτύμβου ή Ξυλοτύμπου ο επισκέπτης θα δει πολλές εκκλησίες και ξωκλήσια. Οι Άγιοι Ανδρόνικος και Αθανασία είναι η κεντρική και κύρια εκκλησία του χωριού και γιορτάζει στις 9 Οκτωβρίου. Επίσης, στον οικισμό υπάρχει το ξωκλήσι  του Αγίου Εφραίμ, το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου (που είναι προέκταση της εκκλησίας του Αγίου Ανδρόνικου), το εκκλησάκι του Αρχάγγελου Μιχαήλ στο κοιμητήριο, το εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου, η εκκλησία της Αγίας Σολομωνής, το βυζαντινού ρυθμού ξωκλήσι του Αγίου Ιωνά που κτίστηκε το 1983, το ξωκλήσι του Αγίου Βασιλείου στα βορειοδυτικά του οικισμού, το εκκλησάκι της Αγίας Μεθοδίας και του Αγίου Νικολάου του Πλανιά στην ανατολική πτέρυγα του Μοναστηριού του Αγίου Ραφαήλ. Επίσης, ο σπήλιος «τ΄ Άϊ Γιωρκού» είναι μια μεγάλη σπηλιά νοτιοανατολικά του χωριού.

Το πάρκο λαϊκών ποιητών Ξυλοτύμβου είναι ένα πρωτότυπο πάρκο, έκτασης 3.000 τ.μ. περίπου και είναι αφιερωμένο στους πολλούς σημαντικούς ποιητές που γέννησε ο τόπος. Επίσης, στην κοινότητα υπάρχει και το πάρκο ειρήνης, στο οποίο μάλιστα τοποθετήθηκε πλάκα τιμής για τους Κύπριους που βοήθησαν τους έγκλειστους Εβραίους πρόσφυγες, στα βρετανικά στρατόπεδα της Ξυλοτύμβου, της Δεκέλειας και του Καράολου την τριετία 1946-49.

Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τη γεωργία, κτηνοτροφία, το εμπόριο και πολλοί από αυτούς εργάζονται στις Βρετανικές βάσεις αλλά και στη τουριστική βιομηχανία στην Αγία Νάπα και τον Πρωταρά.