Δερύνεια

Η Δερύνεια είναι μία από τις ακριτικές κωμοπόλεις της Κύπρου, 5 χιλιόμετρα βόρεια του Παραλιμνίου, 15 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Πρωταρά και 12 περίπου χιλιόμετρα βόρεια από την Αγία Νάπα.

Μία από τις πιο ιστορικές πόλεις στα ανατολικά παράλια της Μεγαλονήσου, έχοντας μεγάλο κομμάτι της στις κατεχόμενες από τους Τούρκους περιοχές, η Δερύνεια είναι ανεξάρτητος δήμος από το 1994. Το 75% της περιοχής, όλη σχεδόν η καλλιεργήσιμη γη και η παραλιακή ζώνη, είναι υπό τουρκική κατοχή από το 1974, στερώντας την επαφή της με την πάλαι ποτέ βασίλισσα του τουρισμού και πανέμορφη Αμμόχωστο που σήμερα είναι μια πόλη-φάντασμα. Μετά τον Αττίλα, οι κάτοικοι έχασαν τις περιουσίες τους στα κομμάτια γης που κατέλαβαν οι Τούρκοι και σήμερα το συρματόπλεγμα χωρίζει την Κύπρο στα δύο, θυμίζοντας τα τραγικά γεγονότα που αιματοκύλισαν τη γη της.

Κοντά στην πόλη και συγκεκριμένα στη Λεωφόρο Αμμοχώστου, τον κεντρικό δρόμο που συνέδεε μέχρι το 1974 τα κοκκινοχώρια με την Αμμόχωστο, βρίσκεται το οδόφραγμα της Δερύνειας. Το οδόφραγμα είναι ουσιαστικά το τελευταίο κομμάτι ελληνοκυπριακής γης με το συρματόπλεγμα που χωρίζει την ελεύθερη με την κατεχόμενη ζώνη στο νησί. Εκεί βρίσκεται το παρατηρητήριο όπου ο επισκέπτης ανεβαίνοντας τα σκαλιά στο σημείο θέας (view point), μπορεί να δει την κατεχόμενη Αμμόχωστο με τα πολλά τεράστια εγκαταλελειμμένα κτίρια που βρίσκεται στα 5 χιλιόμετρα. Στο οδόφραγμα λαμβάνουν χώρα κατά καιρούς αντικατοχικές εκδηλώσεις και διαμαρτυρίες, στις οποίες το 1996 έχασαν τη ζωή τους ο Τάσος Ισαάκ και ο Σολωμός Σολωμού.

Ιστορικά, η Δερύνεια κατοικούνταν από αρχαιοτάτων χρόνων, ενώ δεν είναι σαφές από πού προήλθε η ονομασία της.  Μια εκδοχή αναφέρει ότι στην περιοχή εγκαταστάθηκαν μετά τον Τρωικό πόλεμο Έλληνες από την αρχαία πόλη Γερήνεια, πρωτεύουσα στο βασίλειο του Νέστορα που ήταν κοντά στην Πύλο της Πελοποννήσου. Έτερη εκδοχή είναι ότι το όνομα προήλθε από κάποιον ΄Αγγλο ή Φράγκο στρατηγό που στρατοπέδευσε κάποτε στην περιοχή «Βουνός».

Εκτός από το περίφημο οδόφραγμα, η Δερύνεια διαθέτει αρκετά μνημεία, αξιοθέατα, εκκλησίες και μουσεία. Κοντά στο οδόφραγμα, βρίσκεται από το 1998 το Πολιτιστικό Κέντρο Κατεχόμενης Αμμοχώστου που φιλοξενεί τις αντικατοχικές εκδηλώσεις του Δήμου Αμμοχώστου και άλλων φορέων. Και εδώ υπάρχει παρατηρητήριο στην οροφή του κτιρίου, όπου ο επισκέπτης μπορεί να δανειστεί κιάλια και να αντικρίσει την κατεχόμενη περιοχή και την πόλη της Αμμοχώστου.

Ο επισκέπτης επίσης μπορεί να δει το Λαογραφικό Μουσείο Δερύνειας που παρουσιάζει τον αγροτικό τρόπο ζωής σε μια παραδοσιακή κυπριακή κατοικία.

Απέναντί του βρίσκεται το Υπαίθριο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Παραδοσιακών Επαγγελμάτων Δερύνειας, ένας χώρος με τέτοιο τρόπο διαμορφωμένος, ώστε κάθε δωμάτιο του μουσείου αποτυπώνει και ένα παραδοσιακό επάγγελμα, όπως αυτό του γεωργού, του πετροκόπου, του ψαρά και άλλα.

Το καταπράσινο από λουλούδια και δέντρα Δημοτικό Πάρκο Παύλου Λιασίδη έχει παιδική χαρά και μια μικρή λιμνούλα. Είναι αφιερωμένο στον λαϊκό ποιητή Παύλο Λιασίδη, φιλοξενώντας και την προτομή του.

Το Θεματικό Πάρκο Δερύνειας βρίσκεται στην οδό Ηρώων και δημιουργήθηκε το 2002.Ένα πάρκο με παιδική χαρά, ηλιακό ρολόϊ, χώρο έκθεσης κυπριακών πτηνών και μια μικρή καφετέρια, παρουσιάζει επίσης παραδοσιακούς τρόπους άντλησης του νερού, όπως το αλακάτι, ο ανεμόμυλος, ο μοχλός και η βρύση. Εκεί βρίσκεται και το υπαίθριο αμφιθέατρο της Δερύνειας στο οποίο πραγματοποιούνται κάθε καλοκαίρι διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Ένα πρωτότυπο πάρκο της περιοχής είναι το Πάρκο Νεογέννητων Παιδιών, στο οποίο οι οικογένειες που απέκτησαν παιδί πρόσφατα, έρχονται και φυτεύουν ένα δεντράκι αφιερωμένο στο μωρό τους. Πάρκο Νεογέννητων Παιδιών υπάρχει στη γωνία των οδών Πολυτεχνείου και Λεμεσού και στην οδό Ιπποκράτους, κοντά στο Νέο Γενικό Νοσοκομείο Αμμοχώστου.

Η κεντρική εκκλησία του οικισμού, οι Άγιοι Πάντες, είναι ένας σύγχρονος ναός. Ο ναός της Παναγίας είναι κτίσμα του 16ου αιώνα, ενώ η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου είναι του 1500 μ.Χ. Επίσης υπάρχει ο ναός του Αποστόλου Βαρνάβα στον συνοικισμό, ο ναός του Αγίου Μοδέστου που είναι και ο πολιούχος της περιοχής, ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου που κάποτε λειτουργούσε ως γυναικείο μοναστήρι. Το ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας βρίσκεται στη νεκρή ζώνη και είναι επισκέψιμο μόνο κατά την ημέρα γιορτής της αγίας και αναγκαστικά με τη συνοδεία των Ηνωμένων Εθνών που υπάρχει μόνιμα στην περιοχή.

Οι 7.500 περίπου κάτοικοι της Δερύνειας ασχολούνται με το εμπόριο, τη μεταποίηση, τη βιοτεχνία, ενώ πολλοί ασχολούνται με τον τουρισμό στην κοντινή Αγία Νάπα και τον Πρωταρά. Οι αγρότες ασχολούνται με την καλλιέργεια της φράουλας που κατέχει τα πρωτεία στην παραγωγή και καλύπτει το 60% ολόκληρης της Κύπρου. Οι πρώτες φυτείες φράουλας για εμπόριο καλλιεργήθηκαν στη Δερύνεια από τη δεκαετία του 1950.

Κάθε 2 χρόνια, λίγο πριν το καλοκαίρι στη Δερύνεια πραγματοποιείται το Παγκύπριο Φεστιβάλ Φράουλας με μεγάλη προσέλευση επισκεπτών από τις γύρω περιοχές, αλλά και ξένων. Στην περιοχή υπάρχουν μερικά ξενοδοχεία και δωμάτια, καθώς και ταβέρνες με τοπικούς μεζέδες και παραδοσιακά καφενεία.