Φιλάνι

Το Φιλάνι είναι ερειπωμένος οικισμός που βρίσκεται περίπου 6 χιλιόμετρανοτιοδυτικά του Πολιτικού Λευκωσίας στην ομώνυμη επαρχία της Κύπρου.

Χτισμένο πάνω σε μια κορυφή με υψόμετρο περίπου 600 μέτρα, το Φιλάνι ξεπροβάλλει από την ανατολική πλευρά του Πεδιαίου ποταμού και μέσα από ένα καταπράσινο περιβάλλον.

Λέγεται ότι οι κάτοικοί του δεν θα το εγκατέλειπαν ποτέ, αφού το χώμα του τόπου τους, είχε χαρίσει πλούτο σε χωράφια και αγροτικές καλλιέργειες (αμπέλια, ελιές, και άλλα), μέχρι που εμφανίστηκε μια λοιμώδη ασθένεια και τους αποδεκάτισε όλους.

Κρίνοντας από την αρχιτεκτονική των ερειπίων, συμπεράνουμε ότι το Φιλάνι πιθανώς να είχε ιδρυθεί λίγα χρόνια μετά το τέλος της Τουρκοκρατίας στο νησίαπό οικογένειες των χωριών του Πολιτικού Λευκωσίας, Λαζανιά, Φικάρδου, και Πέρα Ορεινής οι οποίοι νοίκιαζαν κτήματα από τη Μονή Μαχαιρά, ενώ τα χαμηλά περιτοιχίσματα, από ποταμίσιες πέτρες, φανερώνουν ότι οι κάτοικοι δεν ασχολούνταν καθόλου με την κτηνοτροφία, και ούτε κινδύνευαν από τις πειρατικές επιθέσεις. Κάποια από αυτά σπίτια φαίνεται να ανήκαν σε πολύ πλούσιους ανθρώπους της εποχής, διαθέτοντας μέχρι και ιδιωτικό λινό (ειδικός χώρος στον οποίο έβγαζαν παλιότερα το λάδι και το κρασί).Σύμφωνα με μαρτυρίες ντόπιων, στην περιοχή παράγονταν μερικές από τις καλύτερες ποικιλίες κρασιού, καθώς επίσης μερικοί από τους κατοίκους ασχολούνταν και με την μελισσοκομία, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τα «τζιβέρκα» (πήλινα στρογγυλά δοχεία) που βρέθηκαν εντοιχισμένα στα σπίτια.

Σήμερα, νότια από τα χαλάσματα του Φιλανιού, ο επισκέπτης βλέπει έναν τεράστιο κορμό δέντρου, το μακροβιότερο ήμερο πεύκο της Μεγαλονήσου, τη λεγόμενη Πινολιά. Βόρεια από τον παλιό αυτό οικισμό, και στο πιο ψηλό σημείο του κάμπου, στέκει το επιβλητικό πέτρινο ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας, μια μικρή Βασιλική που χωρίζεται σε τρία κλίτη και πάνω σε πέτρα αναγράφεται η ημερομηνία οικοδόμησής της, το έτος 1819. Επιπλέον, ένα ακόμη αξιοθέατο πολιτισμού αποτελεί ο παλιός μύλος της Μονής Μαχαιρά, που συναντάται δίπλα από τον επαρχιακό δρόμο. Τέλος, στην περιοχή λειτουργεί και μια κλειστή θεραπευτική κοινότητα.