Άγιος Λάζαρος Λάρνακας

Ο Άγιος Λάζαρος Λάρνακας στην Κύπρο βρίσκεται στο κέντρο της Λάρνακας, χτισμένος στην παραλιακή ζώνη της πόλης και έδωσε το όνομά του στην ομώνυμη πλατεία.

Μία από τις πλέον σημαντικές εκκλησίες της μεγαλονήσου και μία από τις τρεις βυζαντινές που επιβίωσαν μέσα στο χρόνο, ο Άγιος Λάζαρος Λάρνακας συνιστά ένα πέτρινο οικοδόμημα του 10ου αιώνα.

Στο σημείο όπου ανεγέρθηκε ο ναός, είχε ταφεί για δεύτερη φορά ο Λάζαρος που αναστήθηκε από τον Ιησού Χριστό. Σύμφωνα με την παράδοση, ο τάφος του Λαζάρου βρέθηκε το 890 μ.Χ. μέσα στο μικρό ναό που υπήρχε την εποχή εκείνη και μέσα σε μαρμάρινη λάρνακα ήταν χαραγμένη η φράση «Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος Χριστού». Το 898 μ.Χ. τα λείψανα μεταφέρθηκαν από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Λέων ΣΤ΄ στην Κωνσταντινούπολη. Σε αντάλλαγμα για την Λάρνακα, ο αυτοκράτορας έστειλε χρήματα και τεχνίτες για να χτιστεί η εκκλησία στο σημείο που βρέθηκε ο τάφος.

Η τεράστια σημασία του Αγίου Λαζάρου Λάρνακας για τους ντόπιους ενδυναμώθηκε μετά και την ανεύρεση μέρους των λειψάνων του Αγίου(αφού δεν μεταφέρθηκαν όλα τα λείψανα στην Κωνσταντινούπολη), βαθιά κάτω από την Αγία Τράπεζα, μέσα σε μαρμάρινη λάρνακα το 1972 κατά τη διάρκεια εργασιών ανακαίνισης της εκκλησίας, μετά από φωτιά που είχε ξεσπάσει. Ο τάφος και άλλες μαρμάρινες σαρκοφάγοι που ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, είναι προσβάσιμες για τον επισκέπτη στην κρύπτη της εκκλησίας.

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, ο ναός άλλαξε χρήση αρκετές φορές, αφού χρησιμοποιήθηκε ως καθολικός επί Ενετών (13ο και 16ο αιώνα), ως τζαμί για ένα μικρό διάστημα μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης και για περίπου 200 χρόνια ως καθολικός και ορθόδοξος (μέχρι το 1784), έως ότου απέκτησε εκ νέου αμιγώς ορθόδοξο χαρακτήρα. Ως συνέπεια των διαδοχικών μετατροπών, έγιναν αρκετές αλλαγές στην αρχιτεκτονική του ναού, όπως είναι το καθολικό καμπαναριό (1857). Ο αρχιτεκτονικός τύπος του ανήκει στην κατηγορία του σύνθετου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο. Κατά το 15ο-16ο αιώνα ένα γοτθικό προστώο προστέθηκε κατά μήκος του νότιου τοίχου, ενώ το ξυλόγλυπτο, καλυμμένο με χρυσάφι και με μπαρόκ στοιχεία εικονοστάσι που φιλοξενεί μοναδικής τέχνης Βυζαντινές εικόνες, ολοκληρώθηκε το 1782.

Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ο Άγιος Λάζαρος Λάρνακας περιβαλλόταν από κελλιά τα οποία νοικιάζονταν από εμπόρους, ταξιδιώτες και τεχνίτες. Με τα χρόνια, η εκκλησία αποτέλεσε τον πολεοδομικό πυρήνα, περιμετρικά του οποίου αναπτύχθηκαν οι συνοικίες του λιμανιού της Λάρνακας. Το πρόσκτισμα που διατηρείται στη δυτική πλευρά του ναού λειτουργούσε από το 1858 μέχρι το 1910 ως αλληλοδιδακτικό σχολείο, ενώ σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος εκδηλώσεων.

Το Βυζαντινό Μουσείο Αγίου Λαζάρου στη νοτιοδυτική πλευρά της εκκλησίας του Αγίου Λαζάρου Λάρνακας, στεγάζεται σε κάποια από τα κελιά στη σκεπαστή βεράντα του ναού και φιλοξενεί εκθέματα σχετικά με τη μακραίωνη ιστορία της εκκλησίας, ενώ κάποια εξ αυτών είναι συνυφασμένα με τον ίδιο τον άγιο.

Ο Άγιος Λάζαρος Λάρνακας είναι ένας από τους μεγαλύτερους προστάτες της Κύπρου και πολιούχος της πόλης. Μάλιστα, ήταν τόσο γνωστός στον παλιό χριστιανικό κόσμο, ώστε αποτελούσε μέχρι τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα απαραίτητο συμπλήρωμα στο προσκύνημα των Αγίων Τόπων.

Ανήμερα της Κυριακής του Λαζάρου, γίνεται περιφορά της εικόνας του αγίου στους δρόμους της πόλης. Στο προαύλιο του ναού πραγματοποιείται αναβίωση του εθίμου της αναπαράστασης της εγέρσεως αλλά και ζύμωμα λαζαρουθκιών από μικρά παιδιά.

Πλατεία Αγίου Λαζάρου, Λάρνακα
Ώρες Λειτουργίας:
1η Μαρτίου μέχρι 31η Οκτωβρίου: 08:00-18:30
1η Νοεμβρίου μέχρι τέλος Φεβρουαρίου: 08:00-12:30 και 14:30-17:30
Περίοδος Λειτουργίας: Όλο τον χρόνο