Φύτη

Η Φύτη είναι ένα από τα πιο ξακουστά χωριά της επαρχίας Πάφου που απέχει 26 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της ομώνυμης πόλης, 80 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 173 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Ένας όμορφος οικισμός στη κορυφή ενός οροπεδίου σε υψόμετρο 680 μέτρων και ανάμεσα σε ένα μαγευτικό φυσικό περιβάλλον με αιωνόβιες βελανιδιές, σιτηρά, λαχανικά και φρουτόδεντρα, η Φύτη με τους 50 περίπου μόνιμους κατοίκους απολαμβάνει ένα εξαιρετικό ξηρό κλίμα με αρκετή δροσιά το καλοκαίρι. Τον γραφικό και ήρεμο οικισμό «στολίζουν» οι λουλουδάτες αυλές και οι κληματαριές των πετρόχτιστων σπιτιών με τις κεραμιδοσκεπές και τα παραδοσιακά οικοδομήματα.

Η Φύτη που συναντάται και ως Φοίτη, υφίσταται από τα χρόνια της Φραγκοκρατίας ως φέουδο και ονομάστηκε έτσι από τα πολλά φυτά που περικλείουν την κοινότητα. Το 19^ο αιώνα, υπήρξε πνευματικό και εκπαιδευτικό κέντρο, καθώς εδώ φοιτούσαν και τα παιδιά των γύρω χωριών, εξ ου και η δεύτερη εκδοχή για την ονομασία της κοινότητας (φοίτη από το φοίτηση).

Το χωριό που διατηρεί την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική, θεωρείται από τα πιο όμορφα όχι μόνο της επαρχίας Πάφου, αλλά και ολόκληρης της Κύπρου, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ιστορικά το κυριότερο κέντρο υφαντικής της επαρχίας. Συστατικό στοιχείο της παράδοσης και ορόσημο για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής τους προηγούμενους αιώνες, η υφαντική άκμασε κατά την περίοδο του Μεσαίωνα και κυρίως την εποχή των Λουζινιανών βασιλιάδων (1192-1489). Μία από τις σπουδαιότερες ασχολίες της γυναίκας στο νησί της Αφροδίτης, η υφαντική έκανε γνωστή τη Φύτη ευρύτερα και τα υφαντά που κατασκευάζονται στο χωριό, γνωστά ως «Φυτιώτικα Υφαντά», διακρίνονται για την ποικιλία των σχεδίων τους, αλλά και για τους πλούσιους και ζωηρούς χρωματισμούς τους πάνω σε σχηματοποιημένα γραμμικά θέματα παρμένα από τη ζωή, το αγροτικό περιβάλλον, το ζωικό και φυτικό βασίλειο. Μπορεί η τέχνη να «σβήνει» με τα χρόνια, αλλά το Μουσείο Υφαντικής και Λαϊκής Τέχνης Φύτης διασώζει την παραδοσιακή αυτή μορφή χειροτεχνίας, συνιστώντας το σημαντικότερο σημείο ενδιαφέροντος για τον επισκέπτη. Απέναντι, στην Έκθεση Υφαντών και Ζωγραφικής, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δουν τον αργαλειό με τα εξαρτήματα του ή να αγοράσουν υφαντά, φτιαγμένα από τις γυναίκες της κοινότητας.

Δίπλα από το περίφημο μουσείο που επισκέπτονται πολλοί Κύπριοι και ξένοι για να θαυμάσουν τα δημιουργήματα της κυπριακής οικοτεχνίας, βρίσκεται η προτομή του ευεργέτη της κοινότητας Κωνσταντίνου Φοιτίδη, ο οποίος με δικά του έξοδα υδροδότησε την περιοχή. Γύρω από την προτομή, υπάρχει η πλακόστρωτη πλατεία  με γλάστρες με πολύχρωμα λουλούδια, πετρόκτιστη πηγή με δύο βρύσες και ένας διατηρημένος παλιός ελιόμυλος. Απέναντι από την πλατεία, δεσπόζει η κεντρική εκκλησία του χωριού, ο Άγιος Δημήτριος, κτίσμα του 19ου αιώνα (1857) με το επιβλητικό πετρόκτιστο κωδωνοστάσιο και τις δύο καμπάνες. Άλλα αξιοθέατα της περιοχής είναι το σπίτι του δασονόμου, ένα αναπαλαιωμένο οίκημα που χρησιμοποιείται ως πολιτιστικό κέντρο, αλλά και ο δρυς της Ακρικούς (μια αιωνόβια βελανιδιά που έχει κηρυχθεί διατηρητέα και το Τμήμα Δασών έχει αναλάβει τη φροντίδα και συντήρησή της) λίγο πιο έξω από το χωριό και σε σημείο με εντυπωσιακή θέα.

Αφού ολοκληρωθεί η περιήγηση, ο επισκέπτης μπορεί να πιει τον καφέ του ή να απολαύσει φαγητό με ντόπιους μεζέδες στις ταβέρνες που βρίσκονται εντός της κοινότητας. Κοντά στη Φύτη και στα γύρω χωριά, υπάρχουν δωμάτια, πολυτελείς ξενώνες και παραδοσιακά σπίτια προς ενοικίαση.