Πάνω Αρόδες

Οι Πάνω Αρόδες είναι χωριό της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο και απέχουν 27 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της ομώνυμης πόλης,  89 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 172 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Χτισμένες σε υψόμετρο 600 μέτρων στο οροπέδιο της Λαόνας και σε ένα πολύ όμορφο φυσικό περιβάλλον στην άκρη του Εθνικού Δρυμού του Ακάμα, οι Πάνω Αρόδες αποτελούν ένα από τα αμπελοχώρια της Κύπρου. Ο παραδοσιακός οικισμός με τα πετρόχτιστα σπίτια με ξύλινα πορτοπαράθυρα, ανάμεσα στα στενά πλακόστρωτα δρομάκια του, μετράει ελάχιστους κατοίκους, κάτι που του επιτρέπει να απολαμβάνει απόλυτη ηρεμία και να καθιστά ονειρικούς τους περιπάτους του επισκέπτη μέσα στο χωριό. Για όσους επιθυμούν να ζήσουν σε ένα ήσυχο φυσικό περιβάλλον, οι Πάνω Αρόδες διαθέτουν και κάποια πέτρινα σπίτια που νοικιάζονται ως εξοχικά και κάποια μικρά διαμερίσματα που προσφέρονται για ενοικίαση ολόχρονα σε ντόπιους και ξένους τουρίστες.

Το χωριό ήταν ένας αμιγώς ελληνοκυπριακός οικισμός στον οποίο κατοικούσαν Έλληνες και Κύπριοι, εν αντιθέσει με τις Κάτω Αρόδες που ήταν τουρκοκυπριακό. Οι πηγές αναφέρουν ότι  ως οικισμός υφίσταται από την μεσαιωνική περίοδο με την ονομασία «η Ρόδος», λόγω του ότι αποτέλεσε ιδιοκτησία των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ, της οποίας η έδρα ήταν μέχρι το 1522 στο νησί της Ρόδου. Εξ ου και το σημερινό Αρόδες.

Το σημαντικότερο αξιοθέατο της περιοχής είναι η κεντρική εκκλησία του χωριού, κτίσμα του 18^ου αιώνα που βρίσκεται πάνω στην πλακόστρωτη πλατεία και πολύ κοντά στο παραδοσιακό καφενείο. Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Καλανδίωνα, ο οποίος είναι και ο πολιούχος του χωριού και πιθανόν η συγκεκριμένη εκκλησία να αποτελεί την μοναδική στον κόσμο που έχει αφιερωθεί στον εν λόγω άγιο. Ο Άγιος Καλανδίωνας είναι ένας από τους 300 Αλαμάνους Αγίους που ήρθαν στη Κύπρο κατά τον 7^ο αιώνα, μετά τις επιδρομές των Σαρακηνών στην Παλαιστίνη και τη Συρία, οπότε και τις κατέκτησαν. Ο άγιος γιορτάζει στις 26 Απριλίου, ενώ λίγο έξω από το χωριό υπάρχει και το αγίασμά του.

Ο Άγιος Καλανδίωνας ήρθε στη μεγαλόνησο να ασκητέψει μαζί με άλλους δύο, τον Άγιο Αγάπιο και τον Άγιο Βαρλαάμ, των οποίων οι μαρμάρινες λάρνακες (σαρκοφάγοι) βρίσκονται δίπλα από την εκκλησία. Πάντως, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, οι δύο σαρκοφάγοι ανήκουν στον Άγιο Αγαπητικό και τον Άγιο Μισητικό. Κατά το παρελθόν, οι ερωτευμένοι πήγαιναν στον ιερέα του χωριού, ο οποίος έξυνε σκόνη από το κάλυμμα της λάρνακας του Αγίου Αγαπητικού, την έριχνε μέσα σε αγιασμένο νερό ή στο φαγητό και την έδινε για να την προσφέρουν στον ανεκπλήρωτό τους έρωτα. Από την άλλη, όσοι ήθελαν να αλλάξουν τη γνώμη των γονιών τους σχετικά με το γάμο τους ή και να προκαλέσουν ερωτική αποστροφή, έπαιρναν σκόνη από το κάλυμμα της λάρνακας του Αγίου Μισητικού.

Πάντως, οι δυο αυτοί άγιοι τιμούνται και στην Κάτω Πάφο μαζί με τον Άγιο Ξορινό, σε εκκλησάκια τα οποία είναι λαξευμένα σε βράχους (ο Αγάπιος τιμάται και στην Ίνεια). Στη βορειοανατολική άκρη του λόφου «Φάμπρικα» βρίσκεται η σπηλιά του Αγίου Αγαπητικού, που σύμφωνα με την παράδοση, εκεί οι ερωτευμένοι έπρεπε να την επισκεφθούν περνώντας απαρατήρητοι, να αφήσουν μερικά νομίσματα και να πάρουν λίγο χώμα το οποίο θα έριχναν στο ποτό του αγαπημένου τους.

Άλλο θρησκευτικό μνημείο στις Πάνω Αρόδες είναι το μικρό και πετρόχτιστο ξωκλήσι της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας στο οποίο υπάρχει μέσα και ένα αρχαίο σπήλαιο.

Το μνημείο ηρώων της κοινότητας είναι οι προτομές 4 αγωνιστών που έδωσαν τη ζωή τους στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ κατά των Άγγλων το 1955-59 (Ιάκωβος Χριστοδουλίδης, Χαράλαμπος Φιλιππίδης, Γεώργιος Παπαβερκίου, Δημήτρης Γεωργίου Τουττουλού).

Σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από το χωριό είναι το φαράγγι Άβακα, το πιο γνωστό στην Κύπρο με μήκος 2 χιλιομέτρων και απότομους βράχους στις 2 πλευρές του που φτάνουν μέχρι τα 80 μέτρα ύψος. Εκεί κοντά βρίσκονται και πολλές από τις πανέμορφες παραλίες του νησιού, όπως η παραλία της Λάρας.