Μάρωνας

O Μάρωνας είναι εγκαταλελειμμένο χωριό της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο και απέχει 34 χιλιόμετρα ανατολικά της ομώνυμης πόλης, 52 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λεμεσού και 118 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Πολύ κοντά στην Αρχιμανδρίτα, τα Μαμώνια, τον Άγιο Γεώργιο Πάφου και το Πραστειό Τραχυπέδουλας, ο Μάρωνας πιθανολογείται ότι  ήταν ένα από τα 60 χωριά που κατοικούνταν από την κοινότητα των Μαρωνιτών στην Κύπρο και πήρε το όνομά του από τον ιδρυτή και προστάτη ομώνυμο άγιο των Μαρωνιτών.

Ένας ερημωμένος σήμερα οικισμός στην περίφημη κοιλάδα Διαρίζου, την περίοδο της φραγκοκρατίας του νησιού η κοινότητα γνώρισε μεγάλες δόξες ως ένα από τα 14 χωριά της Πάφου που αποτελούσαν τη Μικρή Κουμανταρία των Ιωαννιτών Ιπποτών που έδρευε στο χωριό Φοίνικας.

Μεγάλο θρησκευτικό κέντρο αργότερα (επί Ενετοκρατίας) και έδρα της Λατινικής Καθολικής Επισκοπής με ένα πολύ μεγάλο μοναστήρι, ο Μάρωνας με την απαρχή της Τουρκοκρατίας το 1571 και τη μαζική σφαγή 32.000 Μαρωνιτών σε όλο το νησί, μετατράπηκε σε οθωμανικό χωριό. Μάλιστα, πολλοί στρατιώτες του Οθωμανικού στρατού παντρεύτηκαν Μαρωνίτισσες γυναίκες που είχαν μείνει χήρες και εγκαταστάθηκαν στα χωριά τους, με αποτέλεσμα τον εξισλαμισμό του εναπομείναντος μαρωνίτικου πληθυσμού.

Στην πιο σύγχρονη ιστορία του τόπου και μέχρι το 1960, στην κοινότητα ζούσαν σχεδόν αποκλειστικά Τουρκοκύπριοι, με μειοψηφία λίγους Ελληνοκύπριους κατοίκους. Όμως, οι διακοινοτικές ταραχές που ξέσπασαν το 1963-64 ανάγκασαν τους ντόπιους, Χριστιανούς και Μουσουλμάνους, να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και έκτοτε το χωριό στέκει έρημο και κατεστραμμένο.

Σύμφωνα με την παράδοση, στην περιοχή λειτουργούσε επί Τουρκοκρατίας ελληνικό Ορθόδοξο μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Μερκούριο. Η μονή, όπως και πολλά άλλα μοναστήρια και εκκλησίες στην Κύπρο, καταστράφηκε από τους Οθωμανούς, ενώ σήμερα δεν διασώζεται τίποτα που να θυμίζει την αίγλη που έζησε ο τόπος τους προηγούμενους αιώνες.