Έμπα Πάφου

Η Έμπα Πάφου, ένας από τους μεγαλύτερους οικισμούς της ομώνυμης επαρχίας στην Κύπρο, βρίσκεται 5 περίπου χιλιόμετρα βόρεια της παλιάς πόλης της Πάφου, 60 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λεμεσού και 153 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Μια περιοχή που αναπτύχθηκε κατά μήκος του κύριου δρόμου που τη διασχίζει και χτισμένη στα 135 μέτρα υψόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας, η Έμπα Πάφου με τους 6.000 περίπου κατοίκους, αποτελεί ένα ανεπτυγμένο τουριστικά προορισμό με σχολεία για τους ντόπιους μαθητές, μαγαζιά, ταβέρνες, εστιατόρια, ξενοδοχεία και δωμάτια για τους τουρίστες, αλλά και αρκετά παραδοσιακά καφενεία. Η γειτνίαση του οικισμού με την Χλώρακα, τη Λέμπα, την Κισσόνεργα, την Τάλα, την Τρεμιθούσα και τη Μεσόγη, καθιστούν την Έμπα Πάφου σημαντική βάση για εξορμήσεις στην ευρύτερη περιοχή, μια ανάσα από τα πολύ σημαντικά πολιτιστικά μνημεία της πόλης της Πάφου.

Η κοινότητα υφίσταται από τη βυζαντινή περίοδο και επί Φραγκοκρατίας επικράτησε η σημερινή της ονομασία, που πιθανώς οφείλεται στην περιοχή που είναι χτισμένο το χωριό, στις παρυφές της Πάφου, (στο «έμπα» της πόλης) απ’ όπου έρχονταν οι περαστικοί από τα βόρεια, βορειοδυτικά και δυτικά ή επειδή βρίσκεται κοντά στην ακτή απ’ όπου αναχωρούσαν ή έφθαναν στην Κύπρο δια θαλάσσης. Μια δεύτερη εκδοχή για την ονοματοδοσία του τόπου κάνει λόγο για μια πύλη με φρουρούς που υπήρχε στην είσοδο του χωριού και για να εισέλθει ο ξένος, οι φρουροί του φώναζαν «έμπα».

Σύμφωνα με τον ιστορικό Λεόντιο Μαχαιρά, από εδώ αναχώρησε για την Ευρώπη ο βασιλιάς Πέτρος Α΄ το 1362 μ.Χ., ενώ το1468μ.Χ. η Έμπα Πάφου ανήκε στη διοίκηση της πόλης της Χρυσοχούς,  υπό τον τοπικό εμπαλή (bailliage).

Αξιοθέατα για όποιον φτάσει στην περιοχή είναι ως επί το πλείστον θρησκευτικού ενδιαφέροντος, με σημαντικότερη την Παναγία Χρυσελεούσα Έμπας Πάφου του 12^ου αιώνα, ενώ υπάρχουν ο πρόσφατα χτισμένος Άγιος Χαράλαμπος, η κεντρική και σύγχρονη εκκλησία του Αποστόλου Ανδρέα του 1996 (την ημέρα του οποίου γίνεται πανηγύρι), αλλά και τα ξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Προδρόμου, καθώς και το σπήλαιο του τελευταίου στην τοποθεσία Πετρίδια.

Επίσης, στα Πετρίδια υπάρχει και η σπηλιά του Αγίου Λαμπριανού με πανέμορφους σταλακτίτες και σταλαγμίτες εκατομμυρίων ετών, γνωστή στους ντόπιους ως «Σπηλιά του Άη Λιμπρού», από την οποία αναβλύζει αγίασμα με ευεργετικές ιδιότητες σε δερματικές παθήσεις, αλλά και σε πονοκεφάλους. Στην περίοδο των αραβικών επιδρομών αλλά και της Τουρκοκρατίας, οι κάτοικοι της Έμπας Πάφου, έβρισκαν καταφύγιο σε αυτή τη σπηλιά. Μέχρι και σήμερα, αρκετοί πιστοί βγάζουν τρίχες από το κεφάλι τους και τις κολλούν στην εικόνα του Αγίου για να τους γιατρέψει από τον πονοκέφαλο. Ο Άγιος Λαμπριανός θεωρείται ένας από τους τριακόσιους Αλαμάνους ασκητές που έφτασαν στην Κύπρο από την Παλαιστίνη και απομονώθηκαν σε διάφορα μέρη του νησιού. Η κατακόμβη του βρίσκεται στη Κάτω Πάφο και σύμφωνα με τις πηγές, ήταν η πρώτη κατοικία, πριν μετακινηθεί στο σπήλαιο της περιοχής.

Εξέχουσες προσωπικότητες της Έμπας Πάφου, ενός τόπου που άκμασε την περίοδο της φραγκοκρατίας ως ένα μεγάλο τσιφλίκι που καλλιεργούνταν ζαχαροκάλαμο, είναι  ο επίσκοπος Άνθιμος (το 18^ο αιώνα), ο Νικόλας Σολομωνίδης, λόγιος, ποιητής και γραμματέας του δραγουμάνου της Κύπρου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, όπως και ο αδερφός του Ανδρέας Σολομωνίδης που συνέβαλε στη διάσωση των εκκλησιών του τόπου την εποχή της Τουρκοκρατίας.