Αρχιμανδρίτα

Το χωριό Αρχιμανδρίτα βρίσκεται 30 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από την Πάφο στην ομώνυμη επαρχία της Κύπρου, κι απέχει 60 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λεμεσού, και περίπου 110 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας.

Χτισμένο στην αγκαλιά ενός καταπράσινου τοπίου της ορεινής Πάφου που βρέχεται από το Χα Ποτάμι και τον Διάριζο, δημιουργώντας εύφορο έδαφος για την καλλιέργεια αμπελιών και ελιών, ο οικισμός Αρχιμανδρίτα σύμφωνα με τον ντε Λα Λατρί ανήκε στον κατάλογο των λουζινιανο – βενετικών βασιλικών κτημάτων.

Η ονομασία Αρχιμανδρίτα προήλθε είτε από τους Αγίους 318 Πατέρες, οι οποίοι ήρθαν από τη Συρία κι εγκαταστάθηκαν στον επάνω οικισμό του χωριού, ή από τον πρώτο οικιστή του, που λέγονταν Αρχιμανδρίτης. Πάντως η μετακίνηση των πρώτων κατοίκων του χωριού, από τον κάτω στον πάνω οικισμό, υπήρξε καθοριστική για τη σύγχρονη κοινότητα. Μέχρι και το 1962, το χωριό διέθετε πάνω και κάτω οικισμό, όμως η έλλειψη υπηρεσιών και η απομόνωση του κάτω οικισμού, οδήγησε σιγά σιγά τους ντόπιους  στο να μετακινηθούν προς την γνωστή ως Πάνω Αρχιμανδρίτα. Σήμερα, στον παλιό οικισμό κανείς θα δει μόνο μερικά ερειπωμένα σπίτια και το αναστηλωμένο ξωκλήσι της Παναγίας, ενώ στη σύγχρονη κοινότητα μένουν περίπου 20 μόνιμοι κάτοικοι, καθώς επίσης εκεί πολλοί Κύπριοι παραθερίζουν τα Σαββατοκύριακα και κατά τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Επιπλέον, στην Πάνω Αρχιμανδρίτα υπάρχει ο ναός του Αγίου Θεοδοσίου, αλλά κι ένας ξενώνας με καφέ και εστιατόριο για όποιον επιθυμεί να διανυκτερεύσει στην περιοχή.

Κοντά στο καθολικό της πάλαι ποτέ μονής του Αγίου Θεοδοσίου, συναντάται το σπήλαιο των Αγίων 318 Πατέρων με τα ψήγματα των τοιχογραφιών του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου και του Αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου, δηλαδή το οστεοφυλάκιο του διαλυμένου μοναστηριού των Πατέρων, οι οποίοι βρήκαν τραγικό θάνατο και μαρτύρησαν στην περιοχή. Επιπλέον, στο χωριό Αρχιμανδρίτα απαντώνται αλλά δυο ξωκλήσια, ένα αφιερωμένο στους Αγίους Πατέρες και στην Παναγία. Άλλα αξιοθέατα της κοινότητας αποτελούν ένα Βενετικό γεφύρι, ένας παλιός νερόμυλος, και το φαράγγι του ποταμού Χα.

Tέλος, στον οικισμό Αρχιμανδρίτα έχει δημιουργηθεί το πρώτο αιολικό πάρκο στην Μεγαλόνησο, και πιο συγκεκριμένα στην τοποθεσία Ορείτες, τοποθεσία που αγαπούν ν’ απαθανατίζουν οι τουρίστες του νησιού.