Περιστερώνα Μόρφου
Η Περιστερώνα Μόρφου είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας και απέχει περίπου 35 χιλιόμετρα δυτικά από την ομώνυμη πρωτεύουσα της Κύπρου, 75 χιλιόμετρα από τη Λεμεσό, 90 χιλιόμετρα από τη Λάρνακα, και 120 χιλιόμετρα από την Πάφο.
Δίπλα ακριβώς από την πράσινη γραμμή και μεταξύ των οικισμών Αστρομερίτης και Ακάκι συναντάται η Περιστερώνα Μόρφου που είναι χτισμένη στους πρόποδες της οροσειράς του Τροόδους και πάνω στο λεκανοπέδιο της κατεχόμενης Μόρφου. Κοντά της ρέει κι ο ομώνυμος ποταμός, που είναι παραπόταμος του Σερράχη. Η παλιά γειτονιά εντοπίζεται δυτικά, αλλά εξαιτίας του εύφορου εδάφους, τα τελευταία χρόνια οι ντόπιοι έχτισαν τα σπίτια τους και στις δύο όχθες του παραποτάμου και τελικά οι δύο οικισμοί ενώθηκαν μεταξύ τους με μία γέφυρα.
Η προέλευση της ονομασίας του χωριού χρονολογείται πίσω στο Μεσαίωνα και συνδέεται με την ελληνική λέξη « περιστέρι», που κατά την αρχαιότητα θεωρούνταν το ιερό πουλί της θεάς Αφροδίτης. Συνεπώς τα’ όνομα της Περιστερώνας Μόρφου ίσως και να σημαίνει το χώρο που εκτρέφονταν περιστέρια. Επιπλέον, στο νησί υπάρχουν ακόμη δύο χωριά με την ίδια ονομασία.
Η Περιστερώνα Μόρφου συνιστά ένα αγροτικό χωριό του οποίου οι κάτοικοι παράγουν εσπεριδοειδή, φρούτα, λαχανικά, ελιές, σιτηρά και αμύγδαλα. Έπειτα από την ανέγερση σημαντικών μνημείων στην περιοχή, την οικοδόμηση του ναού των Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνα, καθώς επίσης τη σχέση που διατηρούσε ο οικισμός με τη Μονή Κύκκου, βυζαντινούς άρχοντες, και Φράγκους βασιλείς, επέτρεψαν την ανάπτυξή του διαχρονικά και σήμερα αποτελεί το κεφαλοχώρι της περιοχής.
Από ότι μαρτυρά το μουσουλμανικό τέμενος , το οποίο υπάρχει μέχρι και σήμερα στο χωριό αλλά δεν λειτουργεί, κατά το παρελθόν στην Περιστερώνα Μόρφου κατοικούσαν και Τουρκοκύπριοι . Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 τα πράγματα διαφοροποιήθηκαν τόσο για τον οικισμό, όσο και για τους κατοίκους του.
Σήμερα, δίπλα ακριβώς από το ποτάμι υπάρχει η μοναδική στην Κύπρο πεντάτρουλη εκκλησία των Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνα, του 12ου αιώνα, και σε κοντινή απόσταση συναντάται το ξωκλήσι με τις ξεχωριστές τοιχογραφίες, η Αγία Βαρβάρα, του 16ου αιώνα, ενώ στην γύρω περιοχή υπάρχουν αρκετά καφενεία. Το μεγάλο παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου, στο οποίο και τελείται το πανηγύρι του κατεχόμενου χωριού Μάσσαρι , και το ξωκλήσι του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου (στο κοιμητήριο της κοινότητας), όπου και τελείται το πανηγύρι του κατεχόμενου του κατεχόμενου χωριού Φιλίας , είναι ακόμη δύο εκκλησίες που μπορεί να δει κανείς στον οικισμό. Τέλος, η Περιστερώνα Μόρφου είναι γνωστή για το μέλι της που παράγεται στη μεγαλύτερη μελισσοκομική μονάδα της Κύπρου και έχει έδρα το συγκεκριμένο χωριό.