Αστρομερίτης

Ο Αστρομερίτης είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας στην Κύπρο και απέχει 39 χιλιόμετρα δυτικά της Λευκωσίας, 71 χιλιόμετρα βόρεια της Λεμεσού, 77 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λάρνακας και 116 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πάφου.

Χτισμένος σε υψόμετρο 180 μέτρων στην πεδιάδα της Μόρφου και στα όρια της πράσινης γραμμής, ο Αστρομερίτης των 3.000 περίπου κατοίκων έχει καλλιεργήσιμες εκτάσεις με εσπεριδοειδή, σιτηρά, πατάτες, αλλά και κτηνοτροφικές μονάδες και αρκετά εργοστάσια, μαγαζιά, υπεραγορές και πολλά άλλα. Στο χωριό λειτουργεί παιδικός σταθμός και δημοτικό σχολείο, ενώ η κοινότητα αποτελείται από πετρόχτιστα οικοδομήματα και λιθόστρωτους δρόμους στο παλιό κομμάτι του οικισμού. Αρκετά από τα σπίτια εκεί ξεχωρίζουν για την παραδοσιακή τους αρχιτεκτονική, με δίχωρο υπνοδωμάτιο, τον ηλιακό, την πλακόστρωτη αυλή και γύρω της το στάβλο και τον αχυρώνα,  το πηγάδι και το φούρνο. Ο νεότερος οικισμός με τις πιο σύγχρονες οικοδομές, εξαπλώνεται κατά μήκος του δρόμου Λευκωσίας-Τροόδους, ενώ στα δυτικά της κοινότητας υπάρχουν δύο προσφυγικοί συνοικισμοί για τους εκτοπισμένους Ελληνοκύρπιους πρόσφυγες που έφτασαν εδώ μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και την κατάληψη της Μόρφου από τους Τούρκους.

Το χωριό υφίσταται από τη φραγκοκρατία οπότε ήταν φέουδο, επί Ενετοκρατίας εμφανίζεται και σε χάρτες της εποχής, ενώ για την ονομασία του υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η πρώτη εκδοχή κάνει λόγο για τους κατοίκους που έφυγαν από την Ασίνου της Πελοποννήσου και ερχόμενοι στην Κύπρο, ίδρυσαν την ομώνυμη πόλη. Κάποιοι εξ αυτών, είχαν φύγει από το χωριό Αστρομέρι και το Άστρος Κυνουρίας και ίδρυσαν το χωριό Αστρομερίτη. Η δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι η ονομασία προέρχεται από τους κατοίκους της Πιτσιλιάς που ξεκινούσαν το μεσημέρι από τα χωριά τους και έφταναν στην περιοχή με την εμφάνιση του πρώτου άστρου στον ουρανό, δηλαδή το σούρουπο. Η τρίτη εκδοχή υποστηρίζει ότι οι κάτοικοι του χωριού, πηγαίνοντας το βράδυ να βγάλουν νερό από το πηγάδι, έβλεπαν τη σκιά των αστεριών να λάμπει στο νερό. Μετά την αποτυχημένη προσπάθειά τους να βγάλουν τα αστέρια από εκεί, είπαν την ιστορία τους σε κατοίκους των γειτονικών χωριών, οι οποίοι τους ονόμασαν χαριτολογώντας αστραίους και την περιοχή Αστρομερίτη.

Η μοναδική εκκλησία του χωριού βρίσκεται στα δυτικά του και είναι πετρόχτιστο κτίσμα βασιλικού ρυθμού του 1875, χτισμένη με πέτρα από το ποτάμι και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Αυξίβιο. Στο εσωτερικό της κοσμείται με ένα από τα τρία στο είδος τους ξυλόγλυπτα τέμπλα σε ολόκληρη την Κύπρο (το άλλο βρίσκεται στην Ακανθού και το άλλο στη Μονή Μαχαιρά), αλλά και την εικόνα του αγίου του 17ου αιώνα.Ο Άγιος Αυξίβιος γιορτάζει δυο φορές τον χρόνο, στις 17 Φεβρουαρίου και στις 17 Σεπτεμβρίου.