Αλάμπρα

H Αλάμπρα είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας και απέχει 25 χιλιόμετρα νότια της Λευκωσίας, 62 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λεμεσού, 29 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λάρνακας και 127 χιλιόμετρα ανατολικά της Πάφου.

Χτισμένη σε υψόμετρο 250 μέτρων στο τέλος της οροσειράς του Τροόδους και ανάμεσα σε λόφους και κοιλάδες και το ρυάκι Άμμος να διασχίζει τον οικισμό καταλήγοντας σε παραπόταμο του Τρέμιθου, η Αλάμπρα των 2.000 περίπου κατοίκων και έδρα του Ινστιτούτου Μελετών Εφαρμοσμένης Επικοινωνίας, γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη λόγω της μικρής απόστασης από την πρωτεύουσα και είναι πόλος έλξης για τους αρχαιολάτρεις με τα σπουδαία της αξιοθέατα. Στα βόρειά της, διακρίνονται τα ερείπια του αρχαίου Ιδαλίου, ξακουστής αρχαίας ελληνικής πόλης με ιδιαίτερο πολιτισμό, ενώ στην περιοχή υπάρχει και το πρώτο ορυχείο χαλκού της Κύπρου. Το χωριό σήμερα αποτελείται από σύγχρονα οικοδομήματα, παλιά αρχοντικά με πλακόστρωτες αυλές και περιποιημένους κήπους και παραδοσιακά σπίτια λαϊκής αρχιτεκτονικής. Πολλοί είναι αυτοί που το επιλέγουν για μόνιμη κατοίκηση, καθώς βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την πρωτεύουσα και διαθέτει δημοτικό σχολείο, παιδικό σταθμό και νηπιαγωγείο.

Η πλούσια ιστορία της Αλάμπρας, ενός από τους πρώτους οικισμούς  της Κύπρου που κατοικήθηκε από το 6000 π.Χ., χάνεται στα βάθη των αιώνων, κάτι που φαίνεται από τον παμπάλαιο ομώνυμο Αρχαιολογικό Οικισμό και το νεκροταφείο που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη από τη μέση εποχή του χαλκού. Ο οικισμός ήταν ένα μεγάλο σύμπλεγμα κατοικιών με τοπική πέτρα από ασβεστόλιθο και πυριτόλιθο, με  3 ή 4 δωμάτια και καλά διατηρημένους τοίχους και εγκαταλείφθηκε το 1800 π.Χ. μετά από μια καταστροφή. Σε απόσταση 150 περίπου μέτρων, το νεκροταφείο που βρέθηκε, φιλοξενούσε 82 μονοθάλαμους λαξευτούς τάφους με πολλά ευρήματα που σήμερα βρίσκονται σε αρχαιολογικά μουσεία του εξωτερικού, όπως το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.  Ανάμεσα στα ευρήματα,  εντοπίστηκαν και διάφορα χάλκινα αντικείμενα, μαχαίρια, ξίφη, κεφαλές ακοντίων, εργαλεία, χειροποίητα και ερυθροστιλβωτά αγγεία. Ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα είναι επίσης το πρώτο κτηματολογικό έγγραφο στο νησί της Κύπρου, η πινακίδα του Ιδαλίου που είναι γραμμένη στο κυπροσυλλαβικό αλφάβητο και ανάγεται στον 5ο αιώνα π.Χ. Η πινακίδα αυτή αναφέρει χαρακτηριστικά το βασιλιά Στασίκυπρο να ζητά από το γιατρό Ονάσιλο και τα αδέλφια του να περιθάλψουν τους τραυματίες μιας μάχης, όταν οι Κιτιείς και οι Μήδοι πολιορκούσαν την πόλη του Ιδαλίου. Όπως αναφέρεται, «Ο βασιλιάς και η πόλη συμφώνησαν να δώσουν ως αμοιβή ένα τάλαντο αργύρου ή τη γη του βασιλιά που βρίσκεται στην επαρχία της Αλαμπρίας κι όλα τα δέντρα που βρίσκονται μέσα για να τα καρπώνονται για πάντα» και μάλιστα, δίχως να πληρώνουν φόρο.

Η ονομασία της κοινότητας παραμένει η ίδια από τον 5^ο αιώνα π.Χ. μέχρι σήμερα και προέρχεται από το «α» στερητικό και τη λέξη «λαμπρόν», που σημαίνει φωτιά, υποδεικνύοντας ότι είναι περιοχή που δεν κινδυνεύει από τη φωτιά. Όπως προαναφέρθηκε, η  χάλκινη πινακίδα του Ιδαλίου, του 450π.Χ., αναφέρει το ίδιο όνομα. Σύμφωνα με τη νεότερη παράδοση, κατά τη διάρκεια πυρκαγιάς και μετά από προσευχή των κατοίκων, εμφανίστηκε η Αγία Μαρίνα, γονάτισε μαζί τους, ύψωσε τα  χέρια και φώναξε τρεις φορές «Άλαμπρα» (Χωρίς φωτιά), σώζοντας το χωριό. Μετά τη σωτήρια παρέμβαση της αγίας, η τοποθεσία που μαζεύτηκαν οι κάτοικοι ονομάστηκε Δέηση. Ως εκ τούτου, η κεντρική εκκλησία στον οικισμό και συγκεκριμένα στην πλατεία του, είναι αφιερωμένη στην προστάτιδα Αγία Μαρίνα και οικοδομήθηκε το 1837. Ο ναός που ανακατασκευάστηκε το 1954, συνιστά μια τρίκλιτη πετρόχτιστη εκκλησία με βυζαντινές αγιογραφίες, χτισμένη με πελεκητό ασβεστόλιθο και εξωτερικά κοσμείται με σκαλιστά πλαίσια γύρω από τις πόρτες και τα παράθυρα.

Στην πλατεία επίσης συναντώνται τα δύο σωματεία του χωριού, το «Σωματείο του Ελληνισμού Αλάμπρας» με ένα αμφιθέατρο, όπου γίνονται πολλές εκδηλώσεις και παραστάσεις,  και  το «Σωματείο των Λαϊκών Οργανώσεων». Στην έξοδο  της κοινότητας βρίσκεται η νέα εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην  Ανάσταση του Χριστού και είναι κτίσμα βασιλικής με τρούλο. Άλλα αξιοθέατα της Αλάμπρας είναι ο Σπήλιος του Λαμπή, ο τοπικός υδατοφράχτης και οι λόφοι Γερακαρκών-Νόστου-Μούττες-Μισίσκοπος, όπου συναντώνται αραιά δάση, φυτά, σιτηρά, καθώς και ελιές, χαρουπιές και αμυγδαλιές.

Από την Αλάμπρα που γειτονεύει με την Αγία Βαρβάρα Λευκωσίας και τη Μοσφιλωτή της επαρχίας Λάρνακας, περνάει ο αυτοκινητόδρομος Λεμεσού-Λευκωσίας, ένας από τους κεντρικότερους δρόμους του νησιού.