Αγροκηπιά

Η Αγροκηπιά είναι χωριό της επαρχίας Λευκωσίας στην Κύπρο και απέχει 30 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας, 60 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Λάρνακας, 59 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λεμεσού και 124 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Πάφου.

Χτισμένη σε υψόμετρο 380 μέτρων στα βόρεια του δάσους Αδελφοί, η Αγροκηπιά των 400 περίπου κατοίκων έχει καλλιεργημένες εκτάσεις από σιτηρά, συκιές, ελιές, αμπελώνες και μοσφιλιές. Μεγάλη έκταση της οροσειράς του Κρεάτου αποτελεί μέρος του Νatura 2000 φιλοξενώντας 500 είδη σπάνιων ειδών της κυπριακής πανίδας, ενώ ο οικισμός συνδυάζει παραδοσιακά οικοδομήματα και πιο μοντέρνες κατοικίες, προσφέροντας στους επισκέπτες και πολύ καλό φαγητό στις ταβέρνες που υπάρχουν στην κοινότητα. Λόγω της σύστασης του εδάφους, ευδοκίμησε η καλλιέργεια λαχανικών και μάλιστα, από εδώ ο βασιλιάς της Ταμασού έβαζε να καλλιεργούν τα λαχανικά του γιατί ήταν ιδιαιτέρως εύγεστα.

Η ονομασία του χωριού συνδέεται με την ευφορία της περιοχής, καθώς το πρώτο συνθετικό αναφέρεται στους πολλούς αγρούς, ενώ το δεύτερο συνθετικό στους πολλούς κήπους που υπήρχαν στην περιοχή. Μια δεύτερη εκδοχή για το όνομα, κάνει λόγο για το δέντρο αγριοσυκιά που ευδοκιμεί στην περιοχή από αρχαιοτάτων χρόνων.

Ιστορικά, η Αγροκηπιά αποτέλεσε τόπο εξόρυξης χαλκούχου πυρίτη και χρυσού από τη ρωμαϊκή εποχή. Βόρεια της κοινότητας ήταν το πρώτο μεταλλείο χρυσού και χαλκού, όπου εργάζονταν κάτοικοι και από τα γύρω χωριά μέχρι και την περίοδο του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα, απομεινάρια  της εξόρυξης χαλκοπυρίτη είναι ορατά στην περιοχή Κοκκινόγια, όπου διασώζεται και σήραγγα 1.500 περίπου μέτρων που διασχίζει κατά μήκος το λόφο Κοττάφι. Σύμφωνα με την παράδοση, η μεταλλευτική δραστηριότητα μπορεί να συνδεθεί με το αρχαίο βασίλειο της Ταμασσού και τα μεταλλεία που εκτείνονταν μέχρι την Αγροκηπιά και το Μιτσερό και εκεί σήμερα λειτουργεί ο συνοικισμός της Ελληνικής Μεταλλευτικής Εταιρείας. Η κοινότητα κατά το μεσαίωνα, ήταν ένα από τα χωριά της Μεγάλης Κουμανταρίας και ανήκε στο Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών, ενώ μετά τη διάλυσή του, περιήλθε αργότερα στο Τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών.

Αξιοθέατα για τον επισκέπτη της Αγροκηπιάς αποτελούν κυρίως το όμορφο κοινοτικό πάρκο και τα θρησκευτικά μνημεία που υπάρχουν στην περιοχή, όπως η Μονή Αγίου Παντελεήμονα του Αχερά στην ομώνυμη κοιλάδα, το ξωκλήσι του Αγίου Κουρνούτα, το ξωκλήσι Αγίου Ανδρέα και η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας στους πρόποδες του Κρέατος που χτίστηκε από την Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία (ΕΜΕ) προς τιμή της προστάτιδας των μεταλλωρύχων, καθώς και οι 2 ναοί της Παναγίας της Χρυσοπαντάνασας.

Η παλιά εκκλησία της Παναγίας της Χρυσοπαντάνασσας στο βορειοανατολικό άκρο της κοινότητας ήταν η κύρια εκκλησία  μέχρι το 1990, οπότε και χτίστηκε η νέα εκκλησία. Χρονολογείται μεταξύ του 1700 και του 1750, ενώ μετά τα έργα επέκτασης το 1918, έγινε γοτθικού ρυθμού.  Στα βόρεια του χωριού και κοντά στο Μιτσερό, το ξωκλήσι του Αγίου Κουρνούτα είναι πιθανότατα ο μοναδικός ναός όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο αφιερωμένος στον εν λόγω άγιο και χτίστηκε στο σημείο που ασκήτεψε, δίπλα από τα ερείπια της παλιάς εκκλησίας. Ο Άγιος Κουρνούτας που γιορτάζει στις 12 Σεπτεμβρίου, ήταν μοναχός που έφτασε στην Κύπρο τον 7^ο αιώνα, περίοδο που άρχισαν οι αραβικές επιδρομές στο νησί και θεωρείται ότι θεράπευε πληγές στα αυτιά, στους αγκώνες και τα γόνατα.