Ανώγυρα
Η Ανώγυρα ανήκει στην επαρχία Λεμεσού της Κύπρου και απέχει 38 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από τη Λεμεσό, 105 χιλιόμετρα δυτικά από τη Λάρνακα, 108 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από τη Λευκωσία και 43 χιλιόμετρα ανατολικά από την Πάφο.
Ένας οικισμός σε υψόμετρο 190 μέτρων μέσα σε ένα άγριο τοπίο με βαθιά φαράγγια και χτισμένος στην κορυφή ενός λόφου, η Ανώγυρα είναι το μοναδικό χωριό που συνεχίζει την παράδοση με την παρασκευή παστελιού. και είναι γνωστό ως «τερατσοχώρι», δηλαδή χωριό από τους κύριους παραγωγούς χαρουπιών. Ο εξ ολοκλήρου πετρόχτιστος οικισμός διατηρεί ακόμα την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του με τα στενά λιθόστρωτα σοκάκια και τα υπέροχα πετρόχτιστα σπίτια ενωμένα το ένα με το άλλο και φτιαγμένα με ασβεστόλιθο, ψηλούς τοίχους και εσωτερική αυλή. Ο οικισμός είναι από τους λίγους οικισμούς της Κύπρου που έχουν ενταχθεί στο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πρόγραμμα, ένα πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ακολουθείται συγκεκριμένο πλάνο για έργα επισκευής ή κατασκευές που γίνονται στην εκάστοτε κοινότητα.
Ιστορικά, η Ανώγυρα υφίσταται από τη Νεολιθική περίοδο (8200 – 3900 π.χ.) βάσει των ευρημάτων των ανασκαφές που έχουν γίνει και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Για την προέλευση του ονόματός του υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η μια εκδοχή αναφέρει ότι προέρχεται από το άνω γύροι, το πάνω μέρος του χωριού Γύροι, καθώς στην αρχαιότητα το χωριό κατοικούνταν και νοτιότερα, στην περιοχή των Κάτω Γύρων. Η δεύτερη εκδοχή κάνει λόγο για το φυτό αναγύρις που ευδοκιμεί στο χωριό ενώ μια τρίτη αναφέρει πως το χωριό πήρε το όνομά του από το Άνω Ιερά, αφού στη θέση της σημερινής του τοποθεσίας βρίσκονταν τα Ιερά.
Ο επισκέπτης στην Ανώγυρα θα εντυπωσιαστεί με τον παραδοσιακό οικιστικό πυρήνα του χωριού, αλλά έχει επίσης πολλά να δει ακόμα. Μέσα στον οικισμό υπάρχει το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Ανώγυρας που άνοιξε το 2014, το Μουσείο Παστελιού Ανώγυρας, το γνωστό μουσείο χαρουπιού «Μαύρος Χρυσός» και το βραβευμένο παστελλοποιείο «Το παραδοσιακό», όπου ο ταξιδιώτης μπορεί να δει την παραδοσιακή δημιουργία του παστελιού. Την κοινότητα κοσμούν επίσης ένα οινοποιείο, το παραδοσιακό ελαιοτριβείο και μουσείο Ελιάς Ολέαστρο που παράγει το γνωστό βιολογικό ελαιόλαδο και στεγάζει το Πάρκο της Ελιάς, ενώ σημείο μνήμης και τιμής αποτελεί το μνημείο του Ελισσαίου Παπαελισσαίου που έπεσε στην την τουρκική εισβολή του 1974.
Η βόλτα μέσα στα στενά είναι απαραίτητη, απ’ την πλατεία του χωριού με το παλιό ελαιοτριβείο και την μυλόπετρα μέχρι τη βρύση της Απικρένης και θα ταξιδέψει τον επισκέπτη σε άλλες εποχές, όπως και μια περιπλάνηση μέχρι τον αναπαλαιωμένο ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ του 18ου αιώνα στο κέντρο του χωριού με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο εικονοστάσι και δύο σπάνια για την Κύπρο δέντρα, τα Moracea, στον προαύλιο χώρο του ναού.
Το μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού λίγο έξω από τον πυρήνα του οικισμού, αποτελεί μέρος πρωτοβυζαντινού συνοικισμού με ερείπια τριών ναών. Η σημερινή μονόκλιτη με τρούλο εκκλησία κτίστηκε τον 14ο αιώνα και στο εσωτερικό σώζονται κατάλοιπα τοιχογραφιών το 15ου αιώνα. Σε πολύ μεταγενέστερους χρόνους γύρω από την εκκλησία, προστέθηκαν στα ερείπια των άλλων εκκλησιών που προυπήρχαν, τα κελιά των μοναχών που έμεναν κατά το παρελθόν. Ο θρύλος λέει ότι στην περιοχή του μοναστηριού υπάρχει μια υπόγεια σήραγγα όπου οι μοναχοί φύλαγαν τους θησαυρούς τους και υπάρχουν ακόμα εκεί. Στην αυλή του μοναστηριού γίνεται το πανηγύρι του Τιμίου Σταυρού κάθε 1η Αυγούστου.
Στο χωριό υπάρχει επίσης ταβέρνες και εστιατόρια (το ένα με πισίνα και παιδότοπο), ενώ στην πλακόστρωτη πλατεία του χωριού στο κέντρο του, υπάρχουν δύο παραδοσιακά καφενεία. Για όσους θέλουν να διανυκτερεύσουν στην Ανώγυρα, υπάρχει παραδοσιακός ξενώνας-συγκρότημα σε ένα οίκημα 3 αιώνων.
Οι 250 περίπου μόνιμοι κάτοικοι ασχολούνται με τις χαρουπιές και τη μεταποίησή τους σε χαρουπόμελο και παστέλι, τις αμυγδαλιές και τα αμπέλια. Από τις πιο γνωστές γιορτές-φεστιβάλ της Κύπρου είναι το φεστιβάλ παστελιού που διεξάγεται κάθε Σεπτέμβριο και συγκεντρώνει πλήθος κόσμου και η Μέρα Ελιάς που διεξάγεται κάθε Οκτώβρη.